ماموریت برای وطنم

ماموریت برای وطنم

نویسنده: محمدرضا پهلوی
ناشر: بنگاه ترجمه و نشر کتاب
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 680
اندازه کتاب: رقعی گالینگور روکشدار - سال انتشار: 1349 - دوره چاپ: 5

کمیاب - کیفیت : درحد نو _ نو

مروری بر کتاب 

کتاب «مأموریت برای وطنم» یکی از چهار اثر محمدرضا شاه پهلوی است که در 1340 نوشته شده و  چیزی بالغ بر 335- 340 صفحه دارد. کتاب را از حیث محتوا می­توان به سه بخش کلی تقسیم نمود: بخش مربوط به دوران کودکی و احوالات شخصی، بخش مربوط به فرهنگ و تاریخ ایرانی و بخش سوم که به مسائل سیاسی می­پردازد.

«من در اظهار ایمان و اعتقاد قلبی خویش به مبادی دین خجلت نمی‌برم ولی نباید تصور کرد که می‌خواهم از این رهگذر خدای نخواسته مدعی شوم که فرستاده یا وسیله اجرای اوامر خداوند هستم و میل دارم این نکته را بطور صریح و آشکار بگویم که برای خود چنین سمتی را قائل نیستم.»

«از اوان کودکی دانسته‌ام که دست تقدیر مرا به سرپرستی یک کشور باستانی و دارای تمدن که مورد ستایش من است خواهد گماشت و باید در بهبود وضع مردم کشور و مخصوصاً طبقه معمولی کوشش کنم. احساس می‌کنم که ایمان واقعی من به خداوند مرا در انجام این منظور مقدس کمک خواهد نمود و آنقدر خودبین نیستم که تصور کنم هر پیشرفتی که در این راه نصیب من گردد جز بیاری خداوند یگانه میسر تواند بود.»

محمدرضاشاه پهلوی در بخشی از این کتاب به تاریخ کهن ایران افتخار می‏کند و ایران را صادرکننده فرهنگ و هنر به جهان بشریت معرفی می‏نماید و از برپایی نخستین امپراطوری در ۲۵۰۰ سال پیش توسط کوروش مباهات می‏کند. او در این کتاب با نقل مطالبی، خود و رژیمش را مذهبی معرفی می‏نماید و خود را نظر کرده خدا و امامان شیعه دانسته و برای خویش رسالت الهی قائل می‌شود. شاه در این کتاب نوعی از گفتمان هم‌ذات پنداری میان ایران و غرب را ارائه کرده‌است...

محمدرضاشاه پهلوی در بخشی از این کتاب به تاریخ کهن ایران افتخار می‏کند و ایران را صادرکننده فرهنگ و هنر به جهان بشریت معرفی می‏نماید و از برپایی نخستین امپراطوری در ۲۵۰۰ سال پیش توسط کوروش مباهات می‏ کند.او در این کتاب با نقل مطالبی، خود و رژیمش را مذهبی معرفی می‏نماید و خود را نظر کرده خدا و امامان شیعه دانسته و برای خویش رسالت الهی قائل می‌شود. شاه در این کتاب نوعی از گفتمان هم‌ذات پنداری میان ایران و غرب را ارائه کرده‌است...

در درازای جنگ جهانی دوم که دو کشور استعماری شوروی و انگلستان، کشور ایران را با وجود این که اعلام بی طرفی کرده بود را اشغال کردند. استالین خواستار برکناری رضا شاه بزرگ و برانداختن شاهنشاهی در ایران شد. سرانجام در روز ۲۵ شهریور ماه ۱۳۲۰ رضا شاه بزرگ ناچار به کناره‌گیری از شاهنشاهی ایران شد. ولیعهد نو جوان ایران در بیست و یک سالگی در بحرانی‌ترین روزهای کشور ایران جانشین پدر شد. پس از پایان جنگ جهانی دوم، استقلال کشور ایران بر جای ماند، ولی گفتگوها درباره نفت که مصدق قاجار عامل انگلیس، با « موازنه منفی » به راه انداخت فضای سیاسی را پر کرد. ورشکستگی سیاسی و اقتصادی دستاورد نخست وزیری مصدق و کودتای مصدق در روز ۲۵ امرداد ماه ۱۳۳۲ با جزییات و خیانت‌های مصدق به کشور ایران در این کتاب آمده است.

شاهنشاه داستان بر تخت شاهنشاهی نشستن خود و آنچه را که گذشت که خود داستانی بسیار شگفت انگیز و جالب است به قلم می‌کشند. شاهنشاه از به همسری برگزیدن خواهر فاروق فوزیه، و سپس ثریا اسفندیاری می‌گویند، دو ازدواج که به جدایی انجامید و رنج بسیار به همراه داشت. شاهنشاه ایران از به همسری برگزیدن شهبانو فرح می‌نویسند که سرانجام شادی و خوشبختی خانوادگی خود را یافتند، خوشبختی که با زاده شدن ولیعهد سیروس رضا پهلوی به اوج خود رسید. این نوشتار پر از احساس و مهر به گیرایی این کتاب می‌افزاید.

در این کتاب شاهنشاه به ویژه به آینده ایران می‌پردازند و از دشواری‌های ایران، کشوری در حال توسعه با پتانسیل بسیار می‌گویند و فرتوری از دستاوردهای اقتصادی و رفرم اجتماعی در ایران را به نوشتار می‌کشند. اعلیحضرت همایونی دیدگاه‌های خود را بی پرده درباره دموکراسی در گستره خاورمیانه بیان می‌دارند و بدین باور هستند که سرزمین ایران در آینده به یک آمیخته‌ای از فرهنگ‌های بزرگ شرق و غرب دست خواهد یافت.

... از لحاظ هوش و سرعت انتقال، مردم ایران چنانکه ذکر خواهدشد شهرتی به سزا دارند و با توسعه و تعمیم تعلیمات اجباری در سراسر کشور به نظر من می‌توان امیدوار بود که در آینده نیز ایرانیان در علم و هنر و کشاورزی و صنعت و بازرگانی سهم مؤثر و ذیقیمتی خواهند داشت. از لحاظ معادن، ایران دارای منابع گرانبهاست. البته از حیث نفت ما یکی از تولیدکنندگان بزرگ جهان محسوب می‌شویم و از این لحاظ شهرت یافته‌ایم.

در خاورمیانه صنعت نفت از ایران آغاز گردیده و طبق بررسی‌ها و تحقیقات علمی اخیر، کشور من مانند کشتی بزرگی است که روی دریای نفت قرار گرفته باشد. آنچه برای دیگران نسبتاً مجهول مانده، این است که ما دارای معادن گرانبها و ذیقیمت دیگر مخصوصاً ذغال سنگ، آهن، مس، منگنز، کروم، احجار کریمه و بسیاری از املاح شیمیایی مانند بورات و سولفات و نمک طبرزد هستیم که به مقادیر زیاد قابل صدور وجود دارد و هنوز استخراج و بهره‌برداری از آنها در مراحل مقدماتی است.

خاک ایران تقریباً در تمام نقاط، جز در ناحیه کویرِ بزرگِ نمک که مانند کشور استرالیا قسمتی بزرگ از فلات مرکزی ایران را فراگرفته، حاصلخیز است. هر جا آب به زمین قابل زراعت برسد انواع مختلف محصول مانند گندم و جو و ذرت و برنج و پنبه و سیب‌زمینی و ماش و یونجه و چغندرقند و نیشکر و تنباکو و چای زراعت می‌شود و سبزی‌های خوردنی مانند کلم و شلغم و پیاز و بادنجان و خیار و غیره به عمل می‌آید. ...

... راه‌آهن سرتاسری ایران که پدرم در سال ۱۳۰۵ آغاز و در سال ۱۳۱۷ به پایان رسانیده، شاید جالب‌ترین راه‌آهن طویلی باشد که به این سرعت ساخته شده‌است. از نظر هنر مهندسی، راه‌آهن سرتاسری ایران از راه‌آهن معروف سویس نیز مهمتر است، زیرا این راه از روی ۴۱۰۰ پل و از میان ۲۲۴ تونل که مجموعاً ۵۴ میل طول دارد، می‌گذرد. یکی از تونل‌های این خط دو میل طول دارد و بعضی از آنها که در بدنه کوهسار چند پیچ می‌خورد و پیچ و خم‌های آن بر فراز یکدیگر قرار گرفته، از درون صخره‌های سخت عبور می‌کنند.

هزینه خط اصلی که ۹۰۰ میل طول آن است (امروز خطوط دیگری بدان افزوده شده و به نقاط دیگر کشور امتداد یافته‌است) به وسیله عوائدی که از قند و شکر و چای دریافت می‌شد، تأمین گردید. این مالیات بیشتر بر طبقه دهقان و کشاورز که قسمت عمده درآمد نقدی خود را به مصرف قند و چای می‌رساندند تحمیل می‌شد، ولی پدرم نسبت به قرضه خارجی بدگمان بود و صدماتی که اسلاف او از وام خارجی کشیده‌بودند، از خاطرش نمی‌رفت.

با این وصف هر چند از قرضه خارجی تحاشی داشت ولی از روی کمال بی‌طرفی مهندسین خارجی را از چندین کشور و ملیت مختلف برای تسریع در امر ساختمان راه‌آهن استخدام نمود. پدرم راه‌های شوسه مهمی نیز در کشور احداث و بنادر مهم بحر خزر و خلیج فارس را ایجادنمود و اولین خط هوایی بین ایران و سایر کشورها و خط هوایی داخلی را تأسیس کرد و در سال ۱۳۰۹ وسایلی را که شرکت انگلیسی هند و اروپ در ایران تحت اداره خود داشت، از حیطه اختیار آن شرکت خارج ساخت.

برای تأمین استقلال مالی و پولی ایران حق انتشار اسکناس را ملی کرده و بانک ملی ایران را که به وسیله مأمورین لایق ایرانی اداره می‌شود، تأسیس نمود و دستور داد برای کارمندان این بانک باشگاه و سفره‌خانه و استخر شنا و وسایل ورزش و بیمارستان و چاپخانه بسیار مجهزی بسازند...

...چند روز پس از ازدواج ما رزم‌آرا نخست‌وزیر به قتل رسید و اندکی بعد مصدق بر سر کار آمد و رویه او حکومت در ایران را به خطر انداخت. چنان‌که ذکر شد بالاخره به جای سفرماه عسل اوضاع طوری پیش آمد که من و همسرم از ایران خارج شده و به بغداد و روم مسافرت کردیم.