ماده گرایی مکانیکی

ماده گرایی مکانیکی

نویسنده: موریس کورن فورت
مترجم: نصرالله کسرائیان
ناشر: علم
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 32
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1357 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : در حد نو _ نو

مروری بر کتاب

ماده‌گرایی یا ماتریالیسم به دیدگاهی گفته می‌شود که بر این باور است که هر آنچه در هستی وجود دارد ماده یا انرژی است و همه‌ی چیزها از ماده تشکیل شده‌اند و همه‌ی پدیده‌ها (از جمله آگاهی) نتیجه‌ی برهم‌کنش‌های مادی است. به عبارت دیگر، ماده تنها چیز است و واقعیت عملاً همان کیفیت‌های در حالِ رخ دادنِ ماده و انرژی است. ماتریالیسم یک مکتب فلسفی می‌باشد که در مقابل مکتب ایده‌آلیسم مطرح شده‌است. شاخه‌های مهم آن ماده‌گرایی مکانیکی و ماده‌گرایی دیالکتیکی می‌باشند. ماتریالیسم مکانیک را فویرباخ بنیان‌گذاری کرد و ماده‌گرایی دیالکتیک را مارکس.

... پیش از پیدایش فلسفه علمی ماده گرایی عمدتا جنبه مکانیکی داشت. اغلب از زبان مردم می شنویم که ماده گرایان می خواهند هر آنچه که در جهان هست ، از جمله حیات و ذهن را به نظامی (سیستمی) از یک مکانیزم بی روح ، به کنش متقابل صرفا مکانیکی اجسام تنزل دهند. این گفته در مورد ماده گرایی مکانیکی صدق می کند. لکن ماده گرایی فلسفه علمی ، مکانیکی نیست . بلکه دیالکتیکی است. برای درک این مطلب ، نخست لازم است توضیحاتی پیرامون خود ماده گرایی مکانیکی داده شود.

برای حل مساله ، می توان پرسید که ماده گرایان چگونه در پی درک و شناخت فرایند های دگرگون کننده ای بر آمده اند که در هر جایی از جهان به چشم می خورد. جهان آکنده از تغییر و دگرگونی است. شب از پس روز فرا می رسد و روز از پس شب ؛ هر فصلی جایش را به فصل دیگری می دهد ؛ مردم زاده می شوند ، رشد می کنند و می میرند. هر فلسفه ای اذعان دارد تغییر ، واقعیتی همواره موجوداست. پرسش این است : این تغییری را که در همه جا به چشم می خورد چگونه باید فهمید؟

نخست باید گفت که درک تغییر می تواند به گونه ای پندار گرایانه یا ماده گرایانه باشد. پندار گرایی همه دگرگونی ها را به ایده یا منظوری معین نسبت می دهد ؛ ایده یا منظوری که اگر انسانی نباشد ، لاجرم الهی است. بدین ترتیب از دیدگاه پندار گرایی ، دگرگونی های جهان مادی در تحلیل نهایی ، زاییده یا محصول چیزی بیرون از ماده است ، چیزی که نه مادی است و نه تابع قوانین جهان مادی.لکن ماده گرایی ، همه دگرگونی ها را دارای علت هایی مادی می داند. به عبارت دیگر ، ماده گرایی بر آن است که رخداد های جهان مادی را به اتکای خود جهان مادی می توان توضیح داد.

بهر تقدیر ، هر چند وقوع دگرگونی را همگان پذیرفته اند زیرا هیچکس را یارای انکار آن نیست ، معذلک فلاسفه همواره در پی یافتن چیزی دگرگون ناشونده بوده اند چیزی پایدار ، چیزی لایتغیر در ورای دگرگونی یا در درون دگرگونی چنین جستجویی عموما جزیی ضروری از ایدئولوژی هر طبقه بهره کش بوده است. زیرا اینانند که از تغییر می هراسند ، و از آن بیم دارند که خود مشمول تغییر گردند و از صحنه طرد شوند. و هم از این روست که همواره در پی یافتن چیزی ثابت و پابرجایند ، چیزی که دستخوش تغییر نشود. اینان تلاش می کنند تا خود را به چیزی این چنین وابسته سازند.

ماده گرایان پیشین نیز به دنبال چنین چیزی بودند. آنان نیز در ورای همه ظواهر دگرگون شونده در جستجوی چیزی دگرگون ناشونده و تغییر ناپذیر بودند. لکن زمانی که پندار گرایان این چیز ابدی و لا یتغیر را در قلمرو روح می جستند ، ماده گرایان آن را در خود جهان مادی پی جویی می گردند. و اینان این چیز را در کوچکترین ذره مادی ، یعنی در وجود اتم که ابدی و لایزال بود ، یافتند. در نظر این ماده گرایان ، همه دگرگونی ها زاییده جنبش و کنش متقابل اتم های دگرگون ناشونده بود.