ماتریالیسم دیالکتیک

نویسنده: موریس کونفورت
ناشر: نگاه
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 170
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1358 - دوره چاپ: 2

کمیاب - کیفیت : 

مروری بر کتاب 

کارل مارکس آلمانی در جوانی تحت تأثیر فلسفۀ هگل قرار گرفت و به‌خصوص از منطق جدالی (دیالکتیک) هگل بهرۀ فراوان برگرفت و در بیان حوادث تاریخی و اجتماعی به تدوین نظریۀ ماتریالیسم تاریخی پرداخت. وی برخلاف دیدگاه ایده‌آلیسم هگل، می‌گفت: واقعیتِ مادی است که سرنوشت تاریخ را معین می‌کند نه معنا وایده، هم‌چنین اعتقاد داشت که زیربنای اقتصادی تولید و تقسیم کار و مالکیت؛ اساس ایدئولوژی یعنی ارزش‌های معنوی زندگی و اخلاقی و حقوقی هر جامعه را به‌وجود می‌آورد.

به موجب منطق جدالی مارکس هیئت فلسفی هگل برای فهم و دریافت واقعیت اجتماعی، جامد و نارسا می‌بود، زیرا؛ به‌نظر مارکس زندگی، همواره نتیجۀ برخورد نیروهای متضاد و گوناگونی است که به‌وجود آورندۀ اوضاع تازه‌ای هستند. از این عقیدۀ فلسفی دربارۀ تحولات اجتماعی به نام ماده انگاری تاریخی (ماتریالیسم تاریخی) یاد گردیده است.

نام فلسفه مارکسیستی در جهان بینی مارکسیسم-لنینیسم ماتریالیسم دیالکتیک است. فلسفه مارکسیستی پایه تئوریک جهان بینی مارکسیستی ـ لنینیستی استدیالکتیک (dialectic) کلمه ای است یونانی و در اصل از واژه دیالگو (dialogos) مشتق شده است که به معنای مباحثه و مناظره است. 

دیالکتیک به روش خاصی از بحث و مناظره گفته می شود که اول بار سقراط حکیم در مقابلِ طرف گفتگوی خود در پیش گرفت. هدف وی از این روش، رفع اشتباه و رسیدن به حقیقت بود.

هگل، دانشمند مشهور آلمانی با توسل به مفهومی که هراکلیتوس ابداع کرده بود و در ادامه نظریه وی، منطق و روش مخصوص خود را برای کشف حقایق، دیالکتیک نام گذارد.وی، وجود تضاد و تناقص را شرط تکامل فکر و طبیعت می دانست و معتقد بود که پیوسته ضدی از ضد دیگری تولید می شود. 
بالاخره در مکاتب مارکسیسم و لنینیسم، واژه دیالکتیک به معنای حرکت و تحول در تمام جنبه های مادی، اجتماعی، اقتصادی، خلاقی و طبیعی به کار رفت.بدین ترتیب، فلسفه دیالکتیک در این مکاتب چیزی جز مطالعه طبیعت و جامعه ی در حال دگرگونی نیست. 

مارکس و انگلس نظرات مادی خود را براساس منطق هگل تشریح و تبیین کردند و از همین جا بود که ماتریالیسم دیالکتیک به وجود آمد. در حقیقت، ماتریالیسم دیالکتیک، ترکیبی است از فلسفه مادی قرن هجدهم و منطق هگل که مارکس و انگلس این دو را به یکدیگر مرتبط ساختند.