لوایح آقاشیخ فضل الله نوری

لوایح آقاشیخ فضل الله نوری

نویسنده: هما رضوانی
ناشر: تاریخ ایران
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 69
اندازه کتاب: رحلی - سال انتشار: 1362 - دوره چاپ: 1 

کمیاب - کیفیت : درحد نو
 

مروری بر کتاب

در مورد رساله حرمت مشروطه، تردیدی نیست که این رساله توسط شیخ فضل الله نوری نگارش شده‌است اما در مورد رساله «تذکره الغافل و ارشاد الجاهل» محل بحث است که آیا این رساله از آن شیخ فضل الله‌است یا از عبدالحی نوری است.این کتاب زمانی نوشته شد که شیخ مخالف مشروطه بود.

در این کتاب آمده‌است:
«چرا مساعدات جدی اولیه حجه الاسلام به مخالفت با مشروطیت و مهاجرت به حضرت عبد العظیم پیوست؟
آیا این مخالفت موجب شرعی داشت و به این سبب بود که مشروطه را با قوانین شریعت آسمانی مخالف یافتند؟
اگر علت مخالفت با مشروطیت موجب شرعی نداشت، پس به چه دلیل با آن مخالفت کردید؟»
این خلاصه سوءال از شیخ است....

شیخ فضل الله نوری، از ناموران تاریخ ایران و اسلام است؛ و مانند تمام ناموران تاریخ موافقان سرسخت و مخالفان آشتی ناپذیر دارد. ناموران تاریخ همه چنین اند؛ به ویژه آنانکه در وادی سیاست گام نهاده اند. در طی مطالعات محدود خود در تاریخ ایران و جهان هنوز به ناموری بر نخورده ام که از نیک نامی مطلق در میان تمام اقوام و ملتها برخوردار باشد؛ حتی دانشمندان و محققان وارسته و منزوی نیز از زخم زبان و قلم همگنان، خود یعنی متفکران و محققان دیگر در امان نمانده اند؛ که مثلا در فلان مطلب غلط کرده اند و فلان گفته شان ركيك است و فلان نوشته شان سخیف خوشنامی و بدنامی این ناموران، بر حسب نوع تفکری که ابراز داشته اند یا اصلاحاتی در جامعه برحسب عقیده و نظر خود انجام داده اند تابع نوسانات سیاسی روز است؛ گاهی خوشنامند، گاهی بدنام و گاهی گمنام.

شاید به همین علت، عرفای واقعی سعی داشته اند چند صباح عمر را در تجرد مطلق و در گمنامی محض بسربرند تا گرفتار لعاب دهن دیگران و تندی و تیزی قلم این و آن نشوند؛ خود باشند و خدای خود و دیگر هیچ. بقول کلیم کاشانی:

در کیش ما تجرد عنقا تمام نیست
درقید نام ماند اگر از نشان گذشت

مرحوم شیخ نیز طبق این قاعده به علت شهامت و شجاعت شگفت انگیزی که در سالهای آخر حیات در جهاد در راه عقیدت از خود نشان داد مخالفان و موافقان بیشتری یافت. تعدادی بسیار در کنار داری که بر آن صعود کرد کف زدند و شادی کردند؛ تعداد بسیاری آرام آرام اشک ریختند در متون، کتب و اوراق نیز مدح و قدح بیشتری از وی ثبت و ضبط شد. پس از پیروزی انقلاب مشروطیت تعدادی از مشروطه خواهان بدون رادع و مانعی هرچه خواستند نوشتند و هر توهینی که ممکن بود روا داشتند...