قصه های یک دقیقه ای

قصه های یک دقیقه ای

نویسنده: ایشتوان ارکنی
مترجم: کمال ظاهری
ناشر: چشمه
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 385
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1396 - دوره چاپ: 4

مروری بر کتاب 

«اشتوان ارکنی» پرآوازه ‌ترین نویسنده‌ معاصر مجارستان است ، وی به سال 1912 در بوداپست به دنیا آمد ، فعالیت نویسندگی را پس از تحصیلات دبیرستان آغاز کرد و در 25 سالگی نخستین مجموعه‌ی نوول هایش را به نام «تلاطم» منتشر کرد.

«قصه های یک دقیقه‌ای» گزیده‌ای از داستانهای کوتاه «ارکنی» را شامل می‌شود که از همان ابتدا علاقمندان بسیاری را در عرصه کتاب خوانی جذب کرده و به زبانهای متعددی نیز ترجمه شده است. 
سبک «ارکنی» در این کتاب «گروتسک» است، سبکی ناهنجار که حقایقی یا موقعیت هایی راکه ممکن است آشنا و عادی باشند را با اغراق به گونه‌ای عجیب و غریب به نمایش می‌گذارد ، این ویژگی گروتسک گاه موجب خنده و گاه باعث ترس می‌شود. «ارکنی» نیز با آمیختن غیر عادی و غریب عناصر با طنز گروتسکی ، تمسخر و یا خنده ای را به وجود می‌آورد که در پس آن سیاهی‌ای از دیدگاه‌هایش تلمبار شده‌اند.

در ابتدای کتاب سه زندگی نامه تحت عناوین «زندگی نامه1» ، «زندگی نامه 2» و «زندگی نامه یک دقیقه‌ای» آمده و به ترتیب روایتی ، داستانی‌ ـ‌ تمثیلی و به سبک و سیاق داستانهای کتاب نگارش یافته‌اند که این توالی به عنوان پیش درآمد و جهت آگاه سازی خواننده از نحوه‌ و شیوه‌ نگارش داستانها مورد استفاده قرار گرفته است ؛ به این معنا که این داستانها مانند داستانهای معمول نخواهد بود (یک دقیقه‌ای خواهد بود).

خود «ارکنی» در پیش‌سخن می‌گوید : «قصه های یک دقیقه‌ای - بنا به ادعای نه چندان جدی نویسنده - گرچه نوشته‌هایی کوتاهند ، اما با رمان‌های کامل ، حتا با سلسله رمان‌ها شانه می‌سایند ، به نظر او کوتاهی آن‌ها نه برای آن است که چیز کمی برای گفتن دارند ، بلکه می‌خواهند با کلماتِ کم سخنِ بسیار بگویند.» و در ادامه می نویسد : « این داستانها ژانر به خصوصی ندارند. از قصه و افسانه گرفته تا فولکلور شهری (حتا شوخی و لطیفه) ، از سرگذشت های روایی تا تراژدی‌های کوتاه ، همه چیز را می‌شود «یک دقیقه‌ای» هم بیان کرد. می‌ماند اینکه آیا کوتاه شدگی و فشرده گشتن بیان به اشاره ، واقعا چیزهای بیشتر و تکان دهنده‌تری از این جهان آشکار می‌کند تا آن‌چه با کلمات بسیار و سخنان بیشتر می‌توان گفت؟ کوشش نویسنده‌ی آن‌ها بر این بوده است».

نویسنده در بخش کوتاه بعدی که با عنوان «دستور مصرف» آمده است ، به اهمیت کوتاه بودن داستان‌هایش اشاره می‌کند و درباره عناوین قصه ها می‌نویسد : «بسیار مهم است که به عناوین قصه‌ها توجه کنیم. نویسنده سعی در کوتاه گویی داشته است ، بنابراین نمی‌توانسته عناوین توخالی بگزیند. همان طور که پیش از سوار شدن به تراموا به شماره‌ آن نگاه می‌کنیم ، به عناوین این قصه‌ها هم باید دقت کنیم». همچنین در بخشی بعدی درباره‌ی آن‌که «گروتسک» چیست ، داستانی به همین سبک بیان کرده که خود توضیح کامل «گروتسک» است و خواننده ضمن مطالعه‌ی داستان به معنا و ساختار این سبک پی می‌برد.

بیش از 100 داستان کوتاه در ژانرهای مختلف که مربوط به سالهای مختلف زندگی نویسنده هستند ، هسته‌ی کتاب را تشکیل داده‌اند که گاه از چند جمله‌ی کوتاه و گاه از چند صفحه انگشت شمار به وجود آمده اند. برخی داستانها را نقاشی‌های خود نویسنده کامل می‌کند ، برخی سراسر شعر هستند و حتی داستانی به نام «صفحه‌ سفید» وجود دارد که در آن هیچ چیز وجود ندارد وصفحه‌ای خالی و سفید است.

در پی‌گفتار کتاب که به منظور شناخت بیشتر «ارکنی» و «قصه‌های یک دقیقه‌ای» در اختیار خواننده‌ها قرار گرفته است، مطالب مهمی در باره شخصیت و شیوه تفکر و نگرش «ارکنی» و نیز ادبیات «گروتسک» آمده است. همچنین در خصوص شیوه نگارش «ارکنی» از زبان خودش آمده است : « دریافتم که توصیف کوششی به تمامی بیهوده است. از توصیف چهره‌ی یک آدم ، یک لباس ، یک اتاق ، و منظره‌ی یک دشت ملول شدم. پی بردم که همگان صورت آدم‌ها ، لباس ، اتاق ، و منظره‌ی دشت را دیده‌اند.

سپس پی بردم که یافتا رویدادهاهم کاری زاید است، زیرا به جای آن‌که بر توان بنیاد نوشته : تصادم‌ها و تنش‌ها بیفزاید، آن را تباه می‌کند. دست به تراشیدن و کاستن از وقایع «خود هدف» زدم. کوشیدم به شیوه‌ای از تصویر رویدادها دست یابم که در آن فقط باید شستی‌هایی را کوبید که همگی به یکسان به آن واکنش نشان می‌دهیم. بنابر این رویدادها را قصه‌وار باز نمی‌گویم ، بلکه می‌کوشم نوعی ارتعاش بیا‌فرینم ، به گفته‌ی بهتر : می‌کوشم طنین این ارتعاش را از درون خودم بشنوم ، به این امید که دیگران هم به این طنین همنوا شوند.»