قاجاریه، انگلستان و قراردادهای استعماری

قاجاریه ، انگلستان و قراردادهای استعماری 

نویسنده: سجاد راعی گلوجه
ناشر: مرکز اسناد انقلاب اسلامی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 402
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1380 - دوره چاپ : 1

مروری بر کتاب

1212 - 1273 ه.ق/ 1796 - 1857 م

از نخستین روزهای قرن نوزدهم که با سال های اولیه حکومت قاجاریه همزمان بود، کشور ایران به دلیل همسایگی با هند، انگلیس و روسیه تزاری، در سیاست بین المللی و جغرافیای سیاسی منطقه جایگاه مهمی پیدا کرد و ناخواسته وارد گردونه سیاست جهانی گردید.

ضعف های ساختاری حکومت ایران در این دوره باعث شد که کشورهای استعماری قراردادهای سیاسی و اقتصادی یک جانبه ای را بر آن تحمیل کند. این کتاب تلاشی در جهت تبیین علل و زمینه های سیاسی، اقتصادی و نظامی تحمیل قراردادهای استعماری انگلستان بر ایران در این دوره است.

در تحقیق حاضر تلاش شده علل و زمینه‌های سیاسی, اقتصادی و نظامی تحمیل قراردادهای استعماری انگلیس بر ایران در دوره قاجار ( 1212ـ 1273ه.ق/ 1796ـ 1857م) بررسی شود . کتاب از دو بخش اصلی تشکیل شده است . بخش اول با عنوان 'زمینه‌ها و علل سیاسی, اقتصادی و نظامی تحمیل قراردادهای استعماری بر ایران 'شامل سه فصل است که در فصل اول, زمینه‌های سیاسی تحمیل قراردادها, از لحاظ اهمیت و ساختار حکومت در ایران و شناخت دولتمردان ایرانی از تحولات روزافزون بین‌المللی بررسی می‌شود و به گونه‌ای گذرا در همان زمینه‌ها, با کشور انگلستان مقایسه می‌گردد .

در فصل دوم, زمینه‌ها و علل اقتصادی تحمیل قراردادها به بحث گذاشته شده است .در فصل سوم نیز اوضاع و ساختار نظامی ایران به تصویر درآمده و ناکار آمدی‌های آن در مقایسه با نظام مدرن و پیشرفته انگلیسی, ریشه‌یابی می‌شود .نویسنده تاکید می‌کند که 'مقایسه تطبیقی وضعیت انگلستان و ایران از آن رو بوده که علل و زمینه‌های تحمیل قراردادها, با ماهیت حکومت و ساختارهای سیاسی, اقتصادی و نظامی هر دو کشور استعمار کننده و استعمار شونده ارتباط داشته است .

در بخش سوم, علاوه بر ارزیابی روابط دو کشور ایران و انگلستان هر یک از قراردادها به صورت مجزا تجزیه و تحلیل شده و با قراردادهای قبلی مقایسه گردیده است .همچنین روابط دو کشور در ارتباط با تحولات سیاسی بین‌المللی, به ویژه تحول در روابط کشورهای استعمارگران زمان بررسی شده است .

این بخش از چهار فصل تشکیل یافته که هر فصل به بررسی روابط ایران و انگلستان در عصر یکی از پادشاهان قاجار :
1ـ دوره قبل از قاجار
2ـ دوره فتحعلی شاه
3ـ دوره محمدشاه
4ـ دوره ناصرالدین شاه