فقه گویا یا فقه سنتی ، فقه پویا و فقه بشری

فقه گویا یا فقه سنتی ، فقه پویا و فقه بشری

نویسنده: آیت الله العظمی محمد صادقی تهرانی
ناشر: امید فردا
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 130
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1383 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

نگرشی مختصر در سراسر فقه اسلامی

این فقه گویا، فقه اسلامی بر مبنای کتاب و سنت است در برابر سایر فقه ها، مانند فقه پویا و فقه سنتی و فقه بشری و هر گونه فقه دیگر می باشد. این فقهی گویاست بر مبنای فطری و عقلانی و قرآن وسنت، پس مسائلی چند را که مورد اختلاف میان فقیهان است با ادله قطعی حکم ربانی ثابت کرده است و از فقیهان درخواست می شود در صورتی که نقدی بر این سخنان دارند ابراز نمایند.

پیروی از سنّت رسول‌اللّه‌ صلی‌الله‌علیه‌و‌آلهپیامدهایی سخت و دشوار دارد ـ که نویسنده آنها را به لطف الهی ـ تحمل کرده و می‌کند، به‌ویژه در برابر چهره‌هایی شرعی! که شرع را وارونه نشان می‌دهند، و به‌نام دین، قرآن، سنت و قداست «آن کار دیگر می‌کنند!» دور شدن قرآن از حوزه‌های اسلامی قرین قصور و تقصیر برخی از شرعمداران! است، که برای روشن شدن حقایق دورافتاده‌ی قرآن بایستی کمر همت بسته، و تمامی راحتی‌ها و گذران زندگی از راه شرعمداری را فراموش کنیم، تهمت‌ها، تبعیدها و مانند آنها را به جان و دل پذیرا باشیم که «یا مکن با پیل‌بانان دوستی. یا بنا کن خانه‌ای در خورد پیل!» «یا اسلام اصیل را نپذیر، و یا این‌که از دلیل اصلیش قرآن و سنّت قطعیه پیروی کن.»

آنچه مسلم است در تاریخ اسلام امامان معصوم شیعیان که زبان زنده قرآن و کتاب ناطق و ترجمان وحی الهی هستند، اولین پیشگامان فقه القرآن می‌باشند که به استنباط احکام شرعی و تفسیر فقهی آیات احکام پرداخته‌اند؛ به‌عنوان‌مثال در باب وجوب مسح بخشی از سر به آب وضو امام باقر(ع) در پاسخ به زرارة بن اعین که از آنحضرت پرسیده بود چرا باید به قسمتی از سر مسح کرد؟ به جمله «وَ اِمْسَحُوا بِرُؤُسِکمْ» در آیه وضو (مائده، 6) استناد نمود و فرمود: «لمکان الباء». چراکه یکی از معانی حرف با تبعیض می‌باشد.

درهرحال، فقیه امروز هنگام بازنگری در ادلّه با عنایت به نظام اسلامی و جهان‌شمولی فقه، و با توجّه به فراسوی مرزهای جغرافیایی و محدودیت‌های تاریخی و روزگار کنونی که مجموعه تمدّن بشری‌ در آستانه فضایی شدن قرار گرفته است، می‌تواند دستاوردها و برداشت‌های دیگری برخلاف برداشت‌های زمان‌های گذشته از آنها داشته باشد؛ لذا نمی‌تواند شرعاً بر نظرات گذشته و نظرات فقهای پیشین بسنده کند‌.

ازاین‌رو، بر فقیه لازم است که از دریچه‌های نو و افق‌ها و نگرش‌های استنباطی جدید بر اساس موازین فقه اجتهادی آنها را پاسخگو باشد، و نیز نظریات گذشته خود و فقهای پیشین را درباره‌ موضوعات‌ تحوّل یافته بر اساس ادلّه مورد بازنگری و دقّت مجدّد قرار دهد و درصورتی‌که به نظر دیگری برسد، آن را اظهار کند[۱۲]‏. البته باید توجه داشت که برداشت فقیهان امروز از ادله از راه اجتهاد برخلاف آنچه فقهای‌ پیشین‌ برداشت کرده‌اند، نه تنها موجب توهین و هتک نمی‌شود، بلکه کمال احترام به آنها‌ است‌، زیرا‌ سبب زنده نگه‌داشتن راه آنها می‌شود