فروهر و نگاره آن

نویسنده: آناهید خزیر
ناشر: خانه تاریخ و تصویر ابریشمی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 64
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1389 - دوره چاپ: 1
 

مروری بر کتاب

کتاب به بررسی جزئیات نقش تاریخی و قدیمی « فروهر» پرداخته است که از دیر باز در نقوش بر جسته تخت جمشید و آثار کهن هخامنشیان وجود داشته است.

نویسنده توضیح می‌دهد که در باور ایرانی و در دین زرتشتی، هرگز اهورامزدا صورت خارجی و جسمانی ندارد و انتساب این نقش و نگاره به بزرگ دانای هستی‌بخش، صحیح نیست. نشان‌واره فروهر که رد پایش تا دورترین روزگاران تاریخی ما می‌رسد، به چه معناست و اجزای آن چه مفهومی را بازگو می‌کنند؟

کتاب «فروهر و نگاره آن»، کوششی برای پاسخ دادن به این پرسش است و توضیح می‌دهد که «در باور ایرانی و در دین زرتشتی، هرگز اهورامزدا صورت خارجی و جسمانی ندارد و انتساب این نقش و نگاره به بزرگ دانای هستی‌بخش، صحیح نیست» از دیرباز نگاره و نشان واره‌ای وجود داشته است که پیکره مردی را تصویر می‌کند که بال‌های گشوده‌ای دارد و دو رشته آویخته در دو سوی او دیده می‌شوند. میانه آن مرد را دایره‌ای در برگرفته است و در دست او حلقه‌ای دیده می‌شود.

این نگاره، «فروهر» نام دارد و نشان‌واره دین زرتشتی است، اما مشکل این‌جاست که برخی به نادرستی آن را انگاره «اهورامزدا»، خدای یگانه هستی‌بخش گمان می‌برند. امروزه این نگاره بین زرتشتیان، نمایانگر شکل فروهر است و به عنوان نشان‌واره دین زرتشتی به کار می‌رود. این نگاره، پیشینه‌ چندین هزار ساله داشته و شبیه آن در جاهای دیگر و نزد قوم‌های دیگر نیز دیده شده است.

شکل کنونی این نگاره در سنگ نبشته‌های هخامنشی و برفراز سر پادشاهان دیده می‌شود. در آن هنگام، نخست به گونه‌ شاهینی بود که بدنی از انسان هخامنشی داشت، پس از آن بال و دم و دیگر بخش‌های این پرنده نیز بر پایه باورهای زرتشتیان تکمیل و مهر رسمی داریوش و دیگر پادشاهان هخامنشی شد. از آن پس در سرتاسر تخت جمشید و نقش رستم و بر بالای همه‌ سنگ نوشته‌ها، به عنوان نماد دولت هخامنشی در سینه کاخ‌ها و کوه‌ها کنده شد. این نگاره بسیاری از مفهوم‌های آموزش داده شده‌ اشو زرتشت را داراست. در نگاه نخست، پیرمردی با لباس آراسته را می‌بینیم که با اندامی برافراشته ایستاده است و با سری پوشیده، رو به سوی خاور، به گونه پرنده‌ای باشکوه و پرتوان، با بال‌های گشاده در حال پرواز و در حال عبور از حلقه‌ای است که در میان دارد. حلقه‌ مهر (پیمان) را در دست چپ گرفته و با دست راست در حال نیایش اهورامزداست...