فرهنگ نوادر لغات و ترکیبات و تعبیرات آثار عطار نیشابوری

فرهنگ نوادر لغات و ترکیبات و تعبیرات آثار عطار نیشابوری

نویسنده: رضا اشرف زاده
ناشر: آستان قدس رضوی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 660
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1367 - دوره چاپ: 1 

کمیاب - کیفیت : نو ؛ جلد کتاب خاک گرفتگی مختصری دارد

مروری بر کتاب  

شیخ فریدالدین محمد بن ابراهیم نیشابوری ( 618-540 ه ) یکی از شاعران نامی خراسان است که در نیشابور – به روایتی کدکن – متولد شد.عطّار علوم زمان خود را فرا گرفت و چنانچه از شعرش بر میآید دیوانهای شاعران قبل خود را مطالعه کرده بود. معلومات عطّار برآثارش از جمله دیوان تأثیر فراوان گذاشته است و شاعران بعد او نیز تحت تأثیر شعر او قرار گرفت هاند.

دیوان عطّار از لحاظ محتوایی بسیار غنی است اما مهمترین ویژگی آن عشق است، اما عشقی که همراه با درد باشد. اصطلاحات عرفانی، پزشکی، فقهی در دیوان او بیشتر از بقیۀ علوم به کار رفته است و همچنین توجه زیادی به مفاهیم دینی – آیات، احادیث – داشته است. از اوزان نادر در دیوانش کمتر استفاده کرده است و در استفاده از صنایع بدیعی دچار تکلّف نشده است و تنها صنعتی که با بسامد بالا در دیوانش آمده صنعت تکرار است. صورخیال و موسیقی در شعر او پیچیده نیست تا حدی که لفظ و معنی به صورت متعادل در شعر او بکاررفته است....

آثاری که در این مجموعه مورد تحقیق قرار گرفته، آثار شعری عطار نیشابوری یعنی منطق الطیر، مصیبت نامه، الهی نامه، اسرارنامه، مختارنامه، دیوان قصائد و غزلیات و خسرونامه است. اگرچه مولف این اثر باور دارد که خسرونامه از عطار نیشابوری نیست. ولی به جهاتی که یکی از آن جهات به معرض قضاوت قرار دادن این مثنوی از دیدگاه لغات و ترکیبات است، آن را جزء آثار شعری عطار منظور داشت.

این مجموعه کلیه لغات و ترکیبات و کنایات آثار عطار نیشابوری را دربرندارد. بلکه همچنان که از نامش پیداست "فرهنگ نوادر لغات و ترکیبات و تعبیرات" است؛ ولی آن ترکیب یا تعبیر بدیع در هر اثر شعری از عطار که آمده است، مآخذ آن در زیر آن کتاب با ذکر نام کتاب و شماره صفحه آمده است.

آب
 مـاده سـیار معـرو ، و در اصـطالح مـراد از آن معرفـت اسـت . برخـی از مفسـران آیـه شـریفه» انزلنــــا مــــن الســــماء مــــاء «) الفرقــــان /43 ) را بــــه همــــین معنــــی گرفتــــه انــــد.
 عطار به استعاره آب را به معرفت تعبیر کرده است ؛ مراد آن است کـه معرفـت حـق در را از زنگـار هوی و هوس و توجه به تعلقات دنیوی پاک می کند همچنان که آب آلودگی ها را پاک می کند.
او در الهی نامه با تضرع و زاری به درگاه خدا گوید : در این تف و تموزم سینـه پرتاب جگـر تـازه کنــی از شربــت آب
اگــر در خـورد آب تـو نیم من فــرا آبـــم مـــده و اهلل اعـلــم