فرهنگ مثنوی

فرهنگ مثنوی 

نویسنده: عبدالرضا علوی
ناشر: ما
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 651
اندازه کتاب: وزیری گالینگور - سال انتشار: 1375 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

توضیح و معنی لغات بکار رفته در مثنوی معنوی

مرگ و جسک" چند بار در مثنوی آمده است. منجمله در دفتر اول مثنوی ذیل عنوان "قصه اعرابی درویش و ماجرا کردن زن با او از فقر و درویشی": گر بخواهم از کسی یک مشت نسک (عدس)
مرمرا گوید خمش کن مرگ و جسک
جسک را رنج و بلا و آفت و ناخوشی معنی کرده اند...

نویسنده در این کتاب، کوشیده است، با آوردن و معنی‌کردن کلیات لغات، تعبیرات، تر کیبات، اسامی خاص، اعلام، آیات و احادیث و عبارات عربی، فهم ابیات مثنوی معنوی را ساده‌تر کند. در این اثر، لغات فقط معنی شده نه تفسیر و تعبیر و همچنین مشخص نشده که این لغت، مثلاً در کدام دفتر و کدام بیت مثنوی به کار رفته است. در استخراج و تدوین لغات، می‌گوید راهنمای اولیه و منبع اصلی، کتاب مثنوی بوده که چندین چاپ قدیم و جدید آن را در اختیار داشته است. اما برای پیدا کردن معنی لغات، مهم‌ترین منابع لغت‌شناسی؛ مانند لغت‌نامه دهخدا، فرهنگ فارسی معین، فرهنگ لغات و تعبیرات مثنوی، فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی و شرح‌های مشهور مثنوی را در اختیار داشته است.

از آیه و حدیث آنچه در مثنوی آمده، به همان صورت در این کتاب آمده است. مثلاً اگر یک کلمه از اول، یا وسط یا از آخر یک آیه و همچنین از اول یا وسط و یا آخر یک حدیث در ابیات مثنوی به کار رفته، به همان صورت در اين اثر انعکاس یافته است؛ همین‌طور، اگر به ضرب‌المثل یا به گفتاری از بزرگان در مثنوی اشاره‌ای شده در همۀ این موارد کوشیده است؛ نام آیه و سوره و اصل ضرب‌المثل یا گفتار را نیز ذکر نماید. معنی لغات، ترکیبات و عبارات را اغلب تحت‌اللفظی و مطابق آنچه مشهور است و در فرهنگ‌ها معنی می‌شود، ارائه کرده و چندان به معانی عرفانی آن‌ها نظر نداشته است.

مهم‌ترین ویژگی اثر این است که بعد از ذکر لغت در داخل پرانتز فارسی، عربی، ترکی و... بودن آن را با حروف مخفف نشان داده و همچنین برای تلفظ کلمات از حروف لاتین و قراردادهای بین‌المللی استفاده کرده که در فرهنگ معین هم به کار رفته است. حروف الفبا به ترتیب همزه، الف، ب، پ، ت، آمده که اين ترتیب در حروف دوم و سوم و چهارم لغت هم منظور شده است. فهرست منابع و مآخذ در ابتدای کتاب درج است...