فرقه عدالت ایران

فرقه عدالت ایران

نویسنده: محمدحسین خسروپناه , اولیور باست
مترجم : کاوه بیات
ناشر: شیرازه - پردیس دانش
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 208
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1392 - دوره چاپ: 2

مروری بر کتاب 

از جنوب قفقاز تا شمال خراسان ؛ 1917 - 1920

رخنه اندیشه های سوسیالیستی در ایران، پیوند مستقیمی با فعالیت های سوسیال دموکرات های قفقاز دارد؛ چراکه همجواری جغرافیای ایران و روسیه، این انتقال فرهنگی را گریزناپذیر کرده بود. مهاجرت کارگران ایرانی به قفقاز که غالباً در صنعت نفت باکو کار می کردند و آمد و شد آنان با سوسیال دموکرات های روسیه به تشکیل احزابی همچون همت، اجتماعی و عامیون و عدالت انجامید.

توسعۀ صنعتی و اقتصادی قفقاز و آسیای میانه از اواسط قرن نوزدهم به بعد باعث آن شد که تعداد کثیری از ایرانیان در جست و جوی کسب و کار رهسپار آن حدود شوند. بسیاری از این ایرانیان، در خلال تحولات انقلاب روسیه، درگیر فعالیت های سیاسی و تشکیلاتی شدند که برآمدن فرقۀ عدالت موضوع اصلی این کتاب یکی از مهمترین آثار آن بود.

تمام گزارش ها و شرح های سیاسی موجود درباره منشأ جنبش کمونیستی ایران از فعالیت گروهی به نام عدالت یاد می کنند که از طرف کارگران ایرانی و آذربایجانی و ساکنان باکو به عنوان نخستین تلاش برای ایجاد یک حزب سیاسی بر مبنای اصول مارکسیستی صورت گرفت.

فعالیت هایی که بین سال های ۱۹۰۵ تا ۱۹۱۷ از طریق حزب سوسیال دموکرات روسیه در میان کارگران ایرانی و مسلمان قفقاز انجام می شد، عمدتاً موثر نبود. این فعالیت ها از ۱۹۱۶ میلادی پس از وقفه ای طولانی بار دیگر شروع شد و ۲۶ مه ۱۹۱۷ میلادی اعضای ایرانی تشکیلات باکو حزب کارگر سوسیال دموکرات روسیه که بیشتر عضو گروه بهرام آقایف بودند، جلسه موسسان فرقه عدالت ایران را در محله صابونچی تشکیل دادند و میرزا اسدالله غفارزاده به ریاست میرزا قوام ملاحسینقلی اوغلی به عنوان منشی فرقه انتخاب شدند.

از اقدامات مهم فرقه عدالت حمله به کنسولگری ایران در باکو و تصرف آنجا بود. چند روز پس از تصرف کنسولگری، هیأتی به ریاست غفارزاده رییس کمیته عدالت به ایران اعزام و خواستار ایجاد رابطه با میرزا کوچک خان رهبر حزب جنگل شد، غفارزاده در راه بندر انزلی توسط یکی از مخالفان خود کشته شد.