فردوسی پاکزاد

نويسنده: عباس شوقی
ناشر: عطائی
زبان كتاب: فارسي
تعداد صفحه: 417
اندازه كتاب: رقعی سلفون - سال انتشار: 1350 - دوره چاپ: 2

کمیاب - کیفیت : در حد نو

مروری بر کتاب 

تو این را دروغ و فسانه مدان
به یکسان روش در زمانه مدان
از او هر چه اندر خورد با خرد
دگر بر ره رمز معنی برد

حکیم ابوالقاسم فردوسی در سال 329 هجری در قریه باژ از ناحیه طابران طوس به دنیا آمد. پدرش از دهقانان و بزرگان آن ناحیه بود و مال و مکنتی داشت. از دوران کودکی و جوانی او اطلاعی در دست نیست اما آنچه که فهمیده شده این است که در دوران جوانی از نظر مالی به کسی محتاج نبوده و گرایش بسیاری به علم و دانش و حکمت و داستان های اسطوره ای و کهن داشته است و کم کم در اثر گذر زمان و خرید منابع کهن برای سرایش شاهکار بزرگ خود ثروتش را از دست داده و تهیدست شده است.

اهمیت شاهنامه فقط در جنبه ادبی و شاعرانه آن خلاصه نمی شود و پیش از آن که مجموعه ای از داستانهای منظوم باشد، تبارنامه ای است که بیت بیت و حرف به حرف آن ریشه در اعماق آرزوها و خواسته های جمعی، ملتی کهن دارد. ملتی که در همه ادوار تاریخی، نیکی و روشنایی را ستوده و با بدی و ظلمت ستیز داشته است. شاهنامه، منظومه مفصلی است که حدوداً از شصت هزار بیت تشکیل شده است و دارای سه دوره اساطیری، پهلوانی، تاریخی است.

تفکر فردوسی و اندیشه حاکم بر شاهنامه همیشه مدافع خوبی ها در برابر ظلم و تباهی است. ایران که سرزمین آزادگان محسوب می شود همواره مورد آزار و اذیت همسایگانش قرار می گیرد. زیبایی و شکوه ایران، آن را در معرض مصیبت های گوناگون قرار می دهد و از همین رو پهلوانانش با تمام توان به دفاع از موجودیت این کشور و ارزشهای عمیق انسانی مردمانش بر می خیزند و جان بر سر این کار می نهند. برخی از پهلوانان شاهنامه نمونه های متعالی انسانی هستند که عمر خویش را به تمامی در خدمت همنوعان خویش گذرانده است. پهلوانانی همچون فریدون، سیاوش، کیخسرو، رستم، گودرز و طوس از این دسته اند.

شخصیت های دیگری نیز همچون ضحاک و سلم و تور وجودشان آکنده از شرارت و بدخویی و فساد است. آنها مأموران اهریمنند و قصد نابودی و فساد در امور جهان را دارند. قهرمانان شاهنامه با مرگ، ستیزی هماره دارند و این ستیز نه روی گردانی از مرگ است و نه پناه بردن به کنج عافیت، بلکه پهلوان در مواجهه و درگیری با خطرات بزرگ به جنگ مرگ می رود و در حقیقت، زندگی را از آغوش مرگ می دزدد.

اغلب داستانهای شاهنامه بی اعتباری دنیا را به یاد خواننده می آورد و او را به بیداری و درس گرفتن از روزگار می خواند ولی در همین حال آنجا که هنگام سخن عاشقانه می رسد فردوسی به سادگی و با شکوه و زیبایی موضوع را می پروراند.

ایران کهنسال و دیرینه تاریخ، در طول سالیان مورد تهاجم و تاخت و تاز بیگانگان قرار می‌گرفت اما ایرانیان با تکیه بر تمدن و فرهنگ نیرومند، ریشه دار و اصیل خود به حیات فرهنگی خود ادامه دادند. دانشمندان، هنرمندان و فرهنگیان این کهن‌دیار چه در هنگامه‌ هجوم تلخ بیگانگان و چه در زمان صلح به تبادل‌اندیشه و فرهنگ با تمام ملت‌های جهان می‌پرداختند و همواره به پویایی و شکوفایی بیشتر می‌اندیشیدند.

در آن زمان که ایرانیان جسارت‌اندیشه‌ورزی داشتند پیشرفت تاریخی و شکوفایی‌اندیشه و فرهنگ هم حاصل می‌آمد و آن هنگام که رکود بر‌اندیشه آنها حاکم می‌شد، عقب‌ماندگی و توسعه‌نیافتگی بیداد می‌کرد. حکیم توس، فردوسی پاکزاد در شاهنامه به احیای فرهنگ و زبان فارسی همت گماشت و سهروردی با تامل در اساطیر ایرانی به بازسازی‌اندیشه‌های عرفانی و احیای فرهنگ و ‌اندیشه در ایران یاری رساند.

فردوسی و سهروردی هر دو بزرگانی بودند که با ایمان به فردای بهتر ایران زمین به سیر در فرهنگ و میراث گذشتگان پرداختند و رنج پژوهش و جستار را بر خود هموار کردند و به آفرینش مفاهیم و ‌اندیشه‌ها و فرهنگ نو همت گماشتند. در <حکمت خسروانی> پژوهشگر فرهنگ و ادیان ایران باستان‌هاشم رضی به بررسی جریان شکل گیری حکمت اشراق و ‌اندیشه سهروردی پرداخته است.