فراز و نشیب زندگی بدکاران

نویسنده: انوره دو بالزاک
مترجم: پرویز شهدی
ناشر: ققنوس
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 686
اندازه کتاب: رقعی گالینگور روکشدار - سال انتشار: 1393 - دوره چاپ: 3
 

مروری بر کتاب 

این کتاب بزرگترین، جذاب ترین و شاید هم پر اهمیت ترین نوشته بالزاک و در عین حال یکی از تلخ ترین و گزنده ترین آثار وی است.بالزاک در این کتاب بیش از هر کتاب دیگری به سراغ پاریس و پاریس نشینان کی رود اما این بار با طبقه متوسط با کارمند ها، پیشه وران خرده پا و خرده بورژواها کاری ندارد و نوک تیز نیشترش را به جان دو گروه یا طبقه انداخته است : اشراف و بزهکاران.

فارسی زبانان بالزاک را بیش از آن می شناسند که نیازی به معرفی داشته باشد؛ در اغلب کتاب هایی که از او به فارسی ترجمه شده، شرح حال هایی ـ مفصل یا مختصر ـ در باره زندگی و آثار او آمده است، بنابراین مترجم قصد ندارد از این مقوله بیش از این حرفی بزند. اما توضیحاتی در باره خود کتاب و تاریخچه به وجود آمدن آن برای خواننده ضروری به نظر می رسد. 

این کتاب آخرین بخش از یک تریلوژی است که در آن سرنوشت قهرمانانی که از کتاب بابا گوریو شروع شده و در آرزوهای بر بادرفته ادامه یافته بود، خاتمه می یابد. خودِ بالزاک در باره این سه کتاب می گوید: « ژاک کولن، ستون فقرات خوفناکی است که با نفوذ دلهره آور خود می شود گفت کتاب های بابا گوریو، آرزوهای بر بادرفته و کتاب حاضر را به هم پیوند می دهد. » 

بالزاک برای نوشتن این کتاب که بزرگ ترین، دشوارترین و شاید هم پراهمیت ترین نوشته اوست، نُه سال وقت صرف کرد. البته طی این نه سال کتاب ها و داستان های دیگری هم نوشت. اما فکر اصلی او، یعنی دنبال کردن قدم به قدم قهرمانان و مشخص کردن سرنوشت آن ها، در قسمت های چهارگانه کتاب، دمی او را رها نکرد. و اگرچه میان نوشتن و انتشار هر یک از این قسمت ها فواصل زمانی نسبتا طولانی به وجود آمد، اما سرانجام آن را به پایان برد، چون به نظر خودش نیز این کتابِ کلیدی اگر هر یک از این بخش ها را نداشت کامل نبود، و اگر این کتاب به این شکل تدوین نمی شد، تریلوژی یاد شده و نیز بخش عظیمی از کمدی انسانی، شامل « صحنه های زندگی پاریسی » ناقص می ماند. 

این اثر را می توان یکی از تلخ ترین و گزنده ترین آثار بالزاک دانست، صرفنظر از محیط آن، که در باره آن سخن خواهیم گفت، در لحن گفتار و نیز سرگذشت ها و صحنه هایی که در آن آورده می شود، هیچ نشانه ای از امید و افق روشن دیده نمی شود. بالزاک اجتماع فرانسه را بی رحمانه می کوبد و جامعه پاریسی را شدیدتر و بی رحمانه تر از آن. استخوان بندی کتاب در چارچوب تنگ و گریزناپذیر سرنوشت تلخ و محتومی در بند کشیده شده است که هیچ گریزگاهی در آن وجود ندارد، شخصیت ها یکی پس از دیگری به راهی قدم می گذارند که آن را بازگشتی نیست و پیشاپیش و از بدو زندگیشان برای آن ها رقم ها رقم خورده است. 

گفتیم که بالزاک در این کتاب بیش از هر کتاب دیگری به سراغ پاریس و پاریس نشینان می رود، اما این بار با طبقه متوسط، با کارمندها، با پیشه وران خرده پا، و با نیمه مرفه ها ( خرده بورژواها ) کاری ندارد و نوک تیز نیشترش را به جان دو گروه یا دو طبقه انداخته است: اشراف و بزهکاران! 

اشراف، به رغم انقلابی خونین، با برگشتن بوربون ها به سلطنت دوباره همان کیا و بیا و آداب و رسوم و القاب و عناوین گذشته و زندگی پلید خود را از سر گرفته اند. از آن جا که میان این مردمان از طرفی اخلاق و انسانیت و شرف و آبرو حرف هایی پوچ و بیهوده است و از طرف دیگر از همه گونه امکانات مادی و مقام و نفوذ و قدرت برخوردارند، به خودشان اجازه می دهند به هر کاری دست بزنند، تا جایی که در فساد و گمراهی دست همه طبقات ـ حتی آن هایی که فساد و تباهی حرفه و وسیله ارتزاقشان است ـ از پشت می بندند.

بالزاک در جایی از همین کتاب می نویسد: 
« روسپیان وقتی نامه می نویسند، فصاحت و احساسات لطیف را روی کاغذ می آورند، اما خانم های بزرگوار و متشخص اشرافی که در تمام طول روز کارشان ابراز احساسات لطیف و فصاحت به خرج دادن است، هنگام نوشتن چیزهایی را می نویسند که روسپیان به مقتضای شغلشان، در عمل انجام می دهند. » 

این کتاب را نباید فقط یک داستان تلقی کرد، بلکه ادعانامه ای نیز هست. در واقع ادعانامه بزرگ بالزاک علیه طبقه اشراف که بر سرنوشت مردم حاکمند از کتاب بابا گوریو شروع می شود، و در این کتاب شدت و حرارت بیش تری پیدا می کند. خلاف کاری های این طبقه نشان می دهد که انقلاب ۱۷۸۹ برای خشکاندن ریشه فساد و بیدادگری در فرانسه کافی نبوده است. به همین جهت سه انقلاب پیاپی دیگر در سال های ۱۸۳۰، ۱۸۴۸ و ۱۸۷۱ ضرورت یافت تا این دنیای کهن تباهی و بیدادگری را سرانجام فرو ریزد و برای همیشه نابود کند. ..