عکس های قدیم تهران

عکس های قدیم تهران

عکاس:  جواد تهامی
به کوشش: داریوش تهامی
مقدمه : رضا مرادی غیاث آبادی
ناشر: فرهنگنامه عکس ایران
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 136
اندازه کتاب: رحلی - سال انتشار: 1376 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : نو ؛ نوشته تقدیمی دارد

مروری بر کتاب

عکس های تاریخی شادروان سید جواد تهامی از تهران قدیم 

میدان بهارستان تهران از دیدگاه بسیار مردمان، جایگاهی بس یاد برانگیز و ویژه دارد. این نگرش به انگیزه رویدادهای پراهمیتی مانند: به توپ بستن مجلس، بر خیزش سی‌ام تیر و کودتای بیست و هشتم مرداد؛ و هم به لحاظ چندین جایگاه بس بی دلیل و بی مانند می باشد. نخستین آنها بنای فرازنده و بلندآوازه و گرانقدر مجلس شورای ملی سابق، دستاورد مردمان دلاور و مبارز و تلاشگر راه آزادی در دوره ی انقلاب مشروطیت می باشد؛ سپس ساختمان کتابخانه مجلس، میعادگاه بسیاری از پژوهشگران و پژوهندگان ایرانی که به لطف و صفای حضور آقای حائری، خانه امید آنان شده است؛ آنگاه بنای شکوهمند مدرسه و مسجد سپهسالار که آخرین جلوه‌گاه پیشینه ی چندهزارساله معماری بلند پایگاه ایرانی می باشد؛و سرانجام، در سوی دیگر میدان بنای کوچکتر و تنها تر، اما بس ارزشمند و گران‌سنگ که اراده و پشتکار و عشق‌بی‌پایان مرد بزرگی را پشتوانه خود داشت: “فتوگرافی تهامی” و “شادروان سید جواد تهامی” چه روزها و چه سالهای پرشماری که گذرند گان میدان‌بهارستان جلب تماشای عکس های تاریخی تهامی می‌شدند و تهامی شاهد مردم و دگرگونی و عوض شدن همه چیز بود…

آن روزها همه گذشتند، آن مردم خونگرم دیگر نیستند، چرخ دوچرخه ها دیگر بر سنگفرش خیابان ها نمی گذرد، سوت پاسبان دیگر به گوش نمی رسد، کج کلاه ها دیگر دیده نمی‌شوند، بانک لبوفروش پیر دیگر میدان را پر نمی‌کند؛ اما عکس های تهامی هنوز هستند، همانجا پشت همان شیشه از سر جایشان تکان نخورده اند. و هنوز هم دگرگونی‌ها را نظاره گرند و مردم به آنها عشق می ورزند. آنها مانده‌اند و این “تنها عکس است که می ماند.”و این را بی گمان تهامی به خوبی می دانست.
ماندگاری و گسترش بایگانی عکس های تاریخی ایران سپاسگزار و مرهون تلاش و کوشش فراوان و در بی‌دریغ فرزند شادروان تهامی، جوان برومند و هنرمند آقای داریوش تهامی می‌باشد، و امروز خوشنود و خرسندیم از اینکه توانسته ام به اتفاق ایشان نخستین گزیده از عکس‌ها را به پیشگاه دوستداران آن ارائه نمائیم....

داریوش تهامی :
زمانی که دانش آموز نوجوانی بودم به اینجا می آمدم و مدت زیادی به تماشای عکس های قدیمی فراوانی که در پشت شیشه قرار داشت، مشغول می شدم و این موجب ایجاد علاقه به تاریخ و تحقیق پیرامون آن در من شد؛ متاسفانه در نقطه مقابل این شخص، معدودی اشخاص از این عکس ها استفاده کرده اند، بدون اینکه ذکر ماخذ کنند و یا یادی از ارائه دهنده ی این عکس ها نموده باشند. بنده خوشحالم از اینکه توانسته ام پس از ۱۴ سال از خاموشی چراغ عمر پدرم ،چراغ راهش و یادش را روشن نگه دارم و در این  سال‌ها مانند پدرم در گردآوری عکس‌هایی که به نوعی به گذشته این مرز و بوم مربوط می‌شوند، کوشش کرد ه ام و اکنون به این نتیجه رسیده ام که بهتر است به عنوان یک خدمت فرهنگی این تصاویر را در دفتر های متعدد به علاقه مندان به تاریخ و فرهنگ این کشور ارائه دهم تا به این وسیله در دسترس همگان قرار گیرد....

نخستین بار، شاه طهماسب اول صفوی در ۹۱۶ خ. هنگام گذر از تهران باغ و بوستان فراوان این شهر را پسندید و دستور داد تا بارو و خندقی به دورش بکشند، این بارو که ۱۱۴ برج به عدد سوره‌های قرآن و چهار دروازه رو به چهار سوی دنیای پیرامون داشت، از شمال به میدان توپ‌خانه و خیابان سپه، از جنوب به خیابان مولوی، از شرق به خیابان ری و از غرب به خیابان وحدت اسلامی (شاپور) محدود می‌شد، مساحت تهران در این دوران به ۴۴۰ هکتار رسید.

 در دورهٔ شاه عبّاس اول (۹۶۶ تا ۱۰۰۷ خ) پل، کاخ و کاروانسراهای زیادی بنا شد، در بخش شمالی برج و باروی شاه تهماسبی، چهارباغ و چنارستانی ساخته شد که بعدها دورش را دیواری کشیدند و به صورت کاخ (کاخ گلستان) و مقرّ حکومتی درآوردند.

تهران در گذشته یکی از روستاهای ری بوده‌است، ری مادر تهران است. پیشینهٔ سکونت در ری به ۵۰۰۰ سال پیش از میلاد بازمی‌گردد. در دی ماه ۱۳۹۳ اسکلت یک انسان در منطقه مولوی تهران متعلق به حدود ۷۰۰۰ سال پیش کشف گردید.

 اسکلت هفت هزارساله یک زن که در حفاری فاضلاب در محله مولوی تهران کشف و به وسیله رایانه تصویرسازی شد، گمانه زنی‌ها در مورد تاریخ تهران را دچار تحول کرد.تا پیش از کشف تمدّن قیطریّه و هم چنین کشف آثاری در تپّه‌های عباس‌آباد، گمان می‌رفت پیشینهٔ تاریخی نواحی محدوده این شهر به آثار یافت‌شده در شهر ری محدود می‌شود، ولی اکتشافات باستان‌شناسی در تپّه‌های عباس‌آباد، بوستان پنجم خیابان پاسداران و درّوس، نشان داده آبادی‌های ناحیهٔ تاریخی قصران، دوره‌ای درخشان از استقرار اقوام کهن و خلّاقیّت‌های فرهنگی را پشت سر گذارده‌اند.

در فارسنامهٔ ابن بلخی نیز که مربوط به سال‌های ۵۰۰ تا ۵۱۰ هجری قمری‌است. از شهر تهران به دلیل انارهای مرغوبش یاد شده‌است. اگرچه در آثار مکتوب کهن از تهران پیش از اسلام نام برده نشده‌است، امّا حفّاری‌های باستان‌شناسی ۱۳۲۱ خورشیدی در روستا‍ی درّوس شمیران نشان می‌دهد که در این ناحیه، در هزارهٔ دوّم پیش از میلاد، مردمی متمدّن زندگی می‌کرده‌اندتهران در ابتدا روستایی نسبتاً بزرگ بود که میان شهر بزرگ ری و کوهپایه‌های البرز جای گرفته بود. پس از یورش مغولان و ویرانی ری، مهاجرت مردم از شهرهای اطراف به تهران افزایش یافت.