عهد حسام ؛ سفرنامه لرستان و خوزستان

عهد حسام

نویسنده:  محمود میرزا قاجار
به کوشش: ایرج افشار
ناشر: میراث مکتوب
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 242
اندازه کتاب: وزیری گالینگور روکشدار - سال انتشار: 1390 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

سفرنامه لرستان و خوزستان؛ سال 1245 قمری 

محمود میرزا قاجار از فرزندان ادیب و شاعر فتحعلی شاه قاجار است و از او آثار زیادی در زمینه تاریخ و ادبیات همچون بیان المحمود، پرورده خیال، تاریخ صاحبقرانی، تحفه شاهی، گلشن محمود، مقصود جهان و... بر جای مانده است.

عهد حسام از جمله آثار محمود میرزا و در واقع سفرنامه و خاطرات گونه ای است که وی آن را به مناسبت سفری نوشت که به همراه محمدتقی میرزا حسام السلطنه به خوزستان رفت و از آنجا که وی این اثر را به خواستاری حسام السلطنه نوشته، آن را عهد حسام نامیده است.افزون بر این، مؤلف در این اثر به روش محققی جستجوگر در رشته مردم شناسی، از عشایر و طوایف و تیره ها و خاندانهای مختلف بختیاری، لر، عرب و... نام برده و برخی از آداب و رسوم آنان را برشمرده است.

تالیف کتاب در سال 1232ه. ق آغاز شده و در سال 1245 ه. ق به پایان رسیده است. «محمود میرزا»، نگارش کتاب را به مناسبت سفری آغاز کرد که به همراه «محمد تقی میرزا حسام السلطنه» به خوزستان داشت. او خود در آن ایام، حاکم لرستان بود. چون کتاب را به درخواست «محمد تقی میرزا حسام السلطنه» نوشت، نامش را «عهد حسام» نهاد.

به تصریح «ایرج افشار» در مقدمه کتاب، «عهد حسام» کتاب معتبری است؛ زیرا هم دربرگیرنده اطلاعات زیادی درباره زندگی مؤلف و خاطرات اوست و هم گوشه هایی از اوضاع و وقایع ایران در عصر «فتحعلی شاه» را دربردارد. علاوه بر آن، چون مؤلف خود صاحب ذوق و استعداد ادبی بوده، مطالب زیادی درباره شاعران و ادیبانی که در سفر خود به آنان برخورد کرده، در این کتاب آورده است. از سوی دیگر، «عهد حسام» به دلیل اطلاعاتش درباره جغرافیای انسانی شهرهایی چون «شوشتر»، «دزفول»، «شوش»، «رامهرمز» و مناطق مختلف خوزستان و لرستان در آن عصر، قابل توجه است.