عروض یا وزن شعر پارسی

عروض یا وزن شعر پارسی

نویسنده: سید بهاءالدین (منوچهر) فرسیو
ناشر: کهنموئی زاده
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 124
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1363 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

اصطلاحات و تعریفات تازه و ابتکاری این کتاب چنان در اذهان جایگیر شد که در کتابهای ادبی و «دایرۀ المعارف»‌هایی که در این سالها تدوین و تألیف یافت غالب آنها مانند اصطلاحات مقبول عام و تعریفات واضح نزد اهل فن، بکار رفت و چنان معتبر و مسلم شناخته شد که در نقل آنها ذکر مأخذ و نام نگارنده را از قلم انداختند و نکته‌ها و مطالب را که همه ابداع و ابتکار مولف بود و نخستین بار در این کتاب آمده بود مانند مشهورات و مسلمات بی‌قید منبع ثبت کردند.

اوزان در شعر فارسی بسیار متنوع و فراوان است که مهم‌ترین علت آن، سابقه طولانی فارسی‌زبانان در سرودن شعر و دلبستگی آنان به ادبیات است. زبان فارسی اساسا دارای دو نوع وزن شعری متفاوت و بسیار پرکاربرد است : یکی وزن کمی یا عروضی اشعار ادبیات فارسی که تقابل هجاهای آن مبتنی بر کشیدگی و کوتاهی واژه‌هاست و دیگری وزن تکیه‌ای-هجاییِ اشعار عامیانه فارسی که بر مبنای هجاهای تکیه‌بر و بی‌‌تکیه است.

وزن شعر سنتی فارسی، که به آن وزن عروضی نیز گفته می‌شود، براساس طول مصراع‌ها و چیدمان هجاهای هر مصراعِ آن است و جزو اوزان کمّی طبقه‌بندی می‌شود. تقابل هجاهای ضعیف و قوی در این نوع وزن مبتنی بر تقابل میان هجاهای سبک (تک‌مورایی) و سنگین (دومورایی) است.

در فارسی سه نوع هجای کوتاه، بلند و کشیده وجود دارد که ترکیبات خاصی از کنار هم قرار گرفتن این هجاها وزن‌های مختلف شعر سنتی فارسی را تشکیل می‌دهند. در شعر نوِ فارسی، گاهی همان اوزان عروضیِ سنتی با کوتاه و بلند کردن نامنظم طول مصراع‌ها درون یک شعر به‌کار می‌روند