عبور از عهد پهلوی ؛ در گیر و دار دو فرهنگ

عبور از عهد پهلوی

نویسنده: ابوالمجد حجتی
ناشر: سیمای فرهنگ
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 535
اندازه کتاب: وزیری گالینگور روکشدار - سال انتشار: 1384 - دوره چاپ: 3

مروری بر کتاب

مصور

جلد اول : در گیر و دار دو فرهنگ

ابوالمجد حجتی در کتاب کمتر شناخته شده ولی بسیار قابل اعتنایی به نام عبور از عهد پهلوی درگیر و دار دو فرهنگ یکی از جالب توجه‌ترین اطلاعات را درباره دگرگونی‌های دوره پهلوی اول به ویژه در محیط عشایری بروجرد یا به گفته حجتی «وروگرد» ارائه می دهد.

...آن روز پنجشنبه 17 دی که دبستان ما هم تعطیل شده بود، روزی ابری و تیره و سرد بود. نام آن روز ؛ روز تاریخی جشن کشف حجاب بود، اما در شهر بروجرد به راستی سوگواری ای همگانی بود! بازتاب مخالف خانواده هاريال خویشاوندان، همسایگان و به طور کلی همه شهر، آن روز را تاریک تر و غم آلوده تر کرده بود. .

در تالاری شماری از میان میهمانان برای سلامتی شاه و پیشرفت دولت و به راه تمدن غربی رفتن کف می زدند و داد سخن می دادند و هورا می کشیدند، در حالی که شهر در غم و سوگواری فرو رفته بود. میزان افسردگی، نگرانی، ترس، دستپاچگی و اندوه مادرم چنان بود که گویی شهر کهن وروگرد باری دیگر در محاصره قشون مغول و یا تیمور لنگ و یا عثمانی در آمده بود...

حجتی درباره اعدام سران ایلات و عشایر و رعبی که سیاست عشایری در بروجرد ایجاد نموده بود در مقام یک شاهد عینی سخن می گوید و تلقی‌های متضاد فیمابین جامعه سنتی ایران با دولتمردان ناشکیبا را با رساترین کلام آشکار می سازد.

او از شخصیت های علمی و فرهنگی کشور است که بین سال های 1302 و 1305 ش در بروجرد، در خانواده ای سرشناس و روحانی متولد شده است. پس از تحصیل در مکتب و مدارس بروجرد، به تهران رفته، در دانشکده حقوق دانشگاه تهران، سپس در دانشگاه امریکایی بیروت در لبنان و پس از آن در دانشگاه های امریکا ادامه تحصیل داده است. سابقه آموزگاری دبستان ها و مشاغلی در وزارت فرهنگ، دانشسرای تهران، سازمان همکاری بهداشت وزارت بهداری، تحقیق و تدریس جامعه شناسی از دانشگاه های دولتی آمریکا، عضوت در دو کمیته از انجمن جامعه شناسی بین المللی، یعنی "کمیته تحقیق جامعه شناسی روابط بین الملل" و "کمیته تحقیق جامعه شناسی مهاجرت" را دارا است.

وی متخصص جامعه شناسی است که مفهوم "ارزش های همسان هنجارهای فرهنگی و اجتماعی در جوامع مختلف در جهان" و واژه "uniciety " را پیشنهاد کرده است. وی با عنوان "پرفسور ممتاز" باز نشسته شده و اکنون در شهر واشنگتن روزگار می گذراند. خاطرات او، به دلیل نگاه ریزبین چهره ای فرهنگی از عصر پهلوی، تصاویری از ایران معاصر را ارائه می کند. جلد دوم (کتاب حاضر) دربرگیرنده خاطرات نویسنده از 1320، از سقوط رضاشاه و خروج او از ایران تا سقوط دولت دکتر مصدق و کودتای 28 مرداد 1332 است. آغاز این دوره، همزمان با رفتن نویسنده از بروجرد به تهران برای تحصیل است.

وی درباره حوادث این دوران از زندگی و خاطراتش می نویسد: "این مقطع، دوره دوازده ساله شور، التهاب، هیجان، جنبش و امید برای استقلال و آزادی ایران و سال های دموکراسی "نارس" یا "نیم بند" بوده است از اشغال ایران، آثار جنگ جهانگیر دوم، گرفتاری و دشواری مردم، دوندگی های حزبی، روزنامه نگاری، زندگی در شبانه روزی، تجربه های تدریس، و اداری و دانشگاهی صحبت می شود. به افراد چند رو و چند بعدی و روابط دولت و مجلس و جراید و احزاب سیاسی و دولت های بیگانه اشاره می گردد.روند رستاخیز ملی ایران برای استقلال و آزادی و قطع نفوذ بیگانه و ماجرای ملی شدن صنعت نفت به رهبری دکتر مصدق، روی کار آمدن دولت مردم، قسمت های عمده این جلد است.

به نقش احزاب سیاسی، به ویژه "حزب ایران"، "حزب توده ایران" و احزاب دیگر اشاره می شود همچنین از رفتار شاه و دربار در زمینه جنبش آزادی ایران و ملی شدن صنعت نفت و ماجرای کودتا و بازداشت و محاکمه و تبعید دکتر مصدق و افزایش نفوذ بیگانگان بحث می شود. همچنین به پژمردگی ها، افسردگی ها، نا به سامانی های روانی، سرخوردگی های اجتماعی و دشواری های جوانان اشاره هایی خواهد شد.... منظور اصلی نمایاندن گوشه های از زمانی محدود تا آن جا که در میدان دید، مطالعه، دانش تجربه، نظارت "مشاهده نگارنده بوده است، می باشد.

در این دوره نیز ملت ایران چند سال مزه اشغال نظامی بیگانگان و اثرات ناگوار آن را چشید. شاید بتوان ادعا کرد تمام ناآرامی ها و گرفتاری های بزرگی که در این مدت گریبان گیر ملت ایران و در زندگی و تاریخ و سرنوشتش اثر نامطلوب گذاشت ناشی از مسئله نفت بود...