عبور از بحران ، کارنامه و خاطرات هاشمی رفسنجانی سال 1360

عبور از بحران

نویسنده: آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی
به کوشش: یاسر هاشمی
ناشر: دفتر نشر معارف انقلاب
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 611
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1378 - دوره چاپ: 2

کیفیت : درحد نو ؛ لبه جلد سائیدگی مختصری

مروری بر کتاب

کارنامه و خاطرات هاشمی رفسنجانی سال 1360

 مصور

کتابهای خاطرات هاشمی رفسنجانی ، شاید تنها سند ثبت شده ، از سالهای اولیه انقلاب توسط دست اندرکاران آن روزها است . تقریبا هیچ یک از مقامات آن دوره که یکی از حساس ترین دوره های تاریخ ایران را پشت سر گذاشته اند ، به صرافت ثبت خاطراتشان نیفتاده اند. مطمئنا ، با گذشت زمان ، کتاب خاطرات هاشمی رفسنجانی ، تبدیل به یکی از مراجع مهم تاریخ بعد از انقلاب خواهد شد.

کتابهای خاطرات هاشمی رفسنجانی از سال ۱۳۶۰ یعنی ۲ سال و ۲ ماه بعد از انقلاب سال ۵۷ شروع میشوند و خود هاشمی رفسنجانی به شدت از اینکه سالهای ۵۷ و ۵۸ و ۵۹ یعنی سر نوشت ساز ترین سالهای انقلاب را مکتوب نکرده است ، به شدت ابراز تاسف میکند. این سالها اتفاقا سالهایی هستند که بحث های بسیاری به خاطر نحوه انتقال قدرت به دولت بازرگان و گروگان گیری و استعفای دولت بازرگان و اعدامهای انقلاب و شروع جنگ و ... هستند ، که خاطرات هاشمی رفسنجانی میتوانست گوشه ای از آن را روشن کند.

خاطرات سال ۱۳۶۰ ، هاشمی رفسنجانی به چند دلیل ، حائز اهمیت است . جنگ در شرایطی قرار دارد که به دلیل برتری نسبی عراق در خاک ما و عدم سازماندهی دقیق ارتش و همچنین دید مسئولین نست به ادامه جنگ ، پایانی سریع برای جنگ مطرح نیست (که چند فراز از خاطرات رفسنجانی در این مورد را می آورم ) . فرار بنی صدر هم در همین سال اتفاق می افتد و انفجار نخست وزیری و حزب جمهوری اسلامی هم به همچنین.

کتاب «عبور از بحران» به عنوان نخستین جلد از سلسله کتابهای خاطرات آقای هاشمی‌رفسنجانی، به بیان وقایع و رویدادهای سال 1360 می‌پردازد و دو واقعیت مهم را در پیش روی خوانندگان قرار می‌دهد. نخست آن که سال 60 را براستی باید یکی از بحرانی‌ترین و یا شاید بحرانی‌ترین مقطع پس از انقلاب به شمار آورد.

مجموعه حوادثی که در این سال روی می‌دهد و فشارها و تنگناهای گوناگونی که برای نظام و مسئولان کشور به وجود می‌آید، بی‌تردید در طول سالهای پس از پیروزی انقلاب، سابقه و مانندی ندارد، اما واقعیت دیگر آن است که سال 60 را باید به عنوان سال حل و رفع عمده‌ترین بحرانهای داخلی نیز به حساب آورد، هر چند بدین منظور، هزینه بسیار زیادی نیز پرداخت شد.

بنابراین برگزیدن عنوان «عبور از بحران» برای خاطرات این سال، که هم بیانگر وجود بحران در کشور و هم نشانگر حل و رفع بحران و عبور از آن است، انتخابی در خور و شایسته به نظر می‌رسد.

به طور کلی آن چه «عبور از بحران» را نسبت به دیگر کتب تاریخ انقلاب اسلامی بویژه خاطرات بازگو شده از سوی دست‌اندرکاران مسائل کشور و انقلاب، برتری می‌بخشد، نگارش وقایع در زمان وقوع -آنهاست، و دیگر آن که نگارنده آنها شخصیتی است که خود در بطن و متن حوادث قرار داشته است و پس از مجروح شدن حضرت آیت‌الله خامنه‌ای و همچنین شهادت آیت‌الله بهشتی و جمع کثیری از مسئولان و شخصیتها از جمله آقایان رجایی و باهنر، مسئولیت بسیاری از امور بر عهده او قرار می‌گیرد، به همین لحاظ نیز از اطلاعات بسیار گسترده‌ای در زمینه مسائل کشور و انقلاب برخوردار می‌گردد.

اما علی‌رغم این همه، از آنجا که آقای هاشمی‌رفسنجانی شیوه حداکثر اختصار را برای ثبت روزانه خاطرات خود برمی‌گزیند،بالطبع باید گفت «عبور از بحران» حاوی فهرستی از وقایع ریز و درشت است که می‌تواند منبعی بسیار ارزشمند برای پژوهشگران تاریخ انقلاب اسلامی به منظور یافتن سرفصلها و موضوعات مهم این دوران به حساب آید؛به عبارت دیگر، پویندگان تیزبین مسائل تاریخی، با رجوع به سلسله کتابهای خاطرات آقای هاشمی‌رفسنجانی قادرند بسیاری از اجزاء و تکه‌های گم‌شده تاریخی را در لابلای سطور و صفحات آن بیابند و با تجزیه و تحلیل و پیگیری روند قضایا، پاسخهای مناسبتری برای توضیح نکات مبهم و سئوال‌برانگیز موجود در زمینه‌های تاریخی و سیاسی ربع قرن گذشته کشورمان ارائه دهند.

به طور کلی در نگاهی به «عبور از بحران»، نخستین نکته‌ای که جلب توجه می‌نماید، نقش امام خمینی (ره) و نحوه عملکرد ایشان در عبور دادن کشور و نظام از بحرانهای گسترده و پیچیده این مقطع است. در دورانی که کشور درگیر یک جنگ تمام عیار خارجی است و بحرانهای سیاسی، اقتصادی و امنیتی داخلی نیز از هر سو زبانه می‌کشند، شخصیت حضرت امام از چنان صلابت، استواری و جذبه‌ای برخوردار است که نه تنها هیچ‌گونه تزلزلی در آن راه نمی‌یابد بلکه ایشان به تمامی مسئولان و آحاد ملت نیز نیرو و قدرت می‌بخشند و از بروز هرگونه سستی و ناامیدی در میان آنها، جلوگیری به عمل می‌آورند.