طباخی نشاط

طباخی نشاط

نویسنده: ژوزفین ریشارد (بانو نشاط الدوله)
ناشر: مظفری
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 134
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: دهه پنجاه - دوره چاپ: 49

کمیاب - کیفیت : در حد نو ؛ لبه جلد پشتی و صفحه آخر کتاب موریانه زدگی و لک مختصری دارد

مروری بر کتاب

شاید شنیده باشید که می‌گویند بهترین سرآشپزها همیشه مردها بوده‌اند، اما واقعیت این است که آشپزی در ایران بیشتر جزو وظایف زنان خانه‌دار بوده و مردان آشپزخانه و آشپزی را جزو وظایف خود نمی‌دانستند. این در حالی است که بیشتر کتاب‌های آشپزی را تا اواخر دوره قاجار مردان نوشته‌اند و جای کتاب‌های آشپزی که زنان به نگارش درآورده بودند بسیار خالی بود.

تا اینکه از اواخر دوره قاجار نوشتن کتاب آشپزی از انحصار مردان خارج می‌شود کم کم نام نویسندگان زن روی کتاب‌های آشپزی دیده می‌شود.نخستین زنی که در تاریخ ایران به نوشتن کتاب آشپزی پرداخت، یک بانوی فرانسوی تبار ایرانی به نام ژوزفین ریشار یا ریشارد ملقب به نشاط الدوله بود.

در سال ۱۲۸۱ شمسی، یوسف مودب‌الملک، کتاب رساله طباخی به چاپ رساند که نخستین کتاب آشپزی زن‌محور در ایران بود. ۲۰ سال بعد دختر مودب‌الملک، کتاب آشپزی «طباخی نشاط» را نوشت. وی بعد از فوت پدر به خدمت دربار قاجار درآمده و مسلمان شده بود، از سوی شاه قاجار لقب نشاط‌الدوله را کسب کرد. نشاط‌الدوله در مقدمه‌ کتاب، این کتاب را به تمامی زنان ایرانی‌ تقدیم کرد.

مولف، مطالب کتاب را با غذاهای ایرانی و نخست با آبگوشت آغاز می‌کند و پانزده نوع آبگوشت را شرح می‌دهد و بعد در فصول جداگانه به آش و اشکنه‌ها می‌پردازد. سپس مباحثی از کتاب را به توضیح ترتیب صرف شام و ناهار، پاک کردن کارد و چنگال نقره، پاک کردن لکه نفت و روغن از شیشه لامپا، پاک کردن ظروف آشپزخانه و پاک کردن برنج، پاک کردن لوازمی مانند دستکش جیر، چرم کلاه، مبل‌های منزل و مانند آنها، طریقه میز چیدن، طریقه سفره آرایی و تعیین جای اشخاص در اطراف میز، اختصاص می‌دهد. سرانجام خوراک‌های ایرانی را با تخم مرغ پخته رنگی برای عید پایان می‌دهد و جدولی از غذاهای اروپایی ذیل عنوان فهرست طبخ اروپایی در صفحات ۲۵۹ تا ۲۶۴ می‌آورد. بیش‌تر کتاب‌های آشپزی که تا اواخر ۱۹۷۰ و پایان دوران سلطنت پهلوی نوشته شده‌اند، سخت متاثر از کتاب طباخی نشاط، به ویژه مباحث مربوط به آشپزی فرنگی آن بوده‌اند. این کتاب ظاهرا چندین بار تجدید چاپ شده است. نکته جالب توجه اینجاست که تا حدود پانزده سال بعد تقریبا هیچ کتاب آشپزی‌ای در ایران انتشار نیافت و در این سال‌ها کتاب طباخی نشاط چندین بار تجدید چاپ شد و جزو پرفروش‌ترین کتاب‌های آشپزی ایران بوده است. این کتاب به قدری پرفروش بود که کتاب‌های آشپزی بعد از آن هم تحت تاثیر طباخی نشاط بودند.

فهرست

مطابق فهرست در حدود چهارصد قسم خوراک ایرانی 
انواع و اقسام شیرینی خانگی
آجیل
مربا
شربت
کمپوت
ترشی
پیش غذای
دسر
دستورات خانه داری