صفات اشیاء در فلسفه تحلیلی و حکمت اسلامی

صفات اشیاء 

نویسنده: مرتضی قرایی گرکانی
ناشر: سهروردی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 368
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1383 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

در فلسفه ی تحلیلی و حکمت اسلامی

فیلسوفان تا زمان کانت، ذهن را همانند آینه ای می دانستند که در مواجهه ی با واقعیت، آن را آن گونه که هست، مستقل از ساخت و کارکرد خود می شناسد. کانت با رد این باور، ذهن را در فرآیند معرفت، به منزله ی عینکی می دانست که قابل برداشتن از جلوی چشم نیست. فیلسوفان تحلیلی نیز پا را از این فراتر نهاده و معرفت را متأثر از شرایط زبانی، برخی از آداب و رسوم اجتماعی، شرایط اقتصادی و ... دانستند.

... صفات و خواص ذاتی و عرضی خود به دو دسته نفسی و نسبی تقسیم می‌شوند. بدین ترتیب، فهم عرفی در هر شی، چهار دسته صفت قایل است:
1 - خاصه‌ ذاتی نفسی
2 - خاصه‌ ذاتی نسب
3 - خاصه عرضی نفسی
4- خاصه عرضی نسبی.

دسته دوم را نسب درونی و دسته چهارم را نسب بیرونی می‌نامند. دو گروه از فیلسوفان این تفکیک فهم عرفی را برنتافته‌اند: یکی ایده آلیست‌های مطلق و دیگری فیلسوفان تحلیلی، هر دو گروه با تفکیک صفات به نفسی و نسبی مخالفت کرده، همه صفات اشیا را نسبی می‌دانند.

هر صفتی هرچند در نگاه نخست، نفسی به نظر آید، زاییده نسبت سنجی و در واقع، زاییده نسبتی است که شی با شی یا اشیا‌ی دیگر دارد. این دو گروه از فیلسوفان به رغم اتفاق نظری که در نسبی بودن همه صفات دارند در این که همه نسبت درونی‌اند یا بیرونی اختلاف نظر دارند. ایده آلیست‌های مطلق همه صفات شی را نسبی و همه نسب را درونی می‌دانند، در حالی که فیلسوفان تحلیلی می‌گویند همه صفات شی نسبی و همه نسب بیرونی‌اند.

بنا بر دیدگاه ایده‌آلیست‌های مطلق، هر گاه یکی از صفات شی یکی از نسبت‌های شی با شی دیگر دگرگون شود. دیگر شی همان شیئی که بود نخواهد ماند. درحالی که فیلسوفان تحلیلی می‌گویند شی با از دست دادن هر صفت و نسبتی که با دیگر اشیا دارد، هم چنان همان شی می‌ماند.

فهرست

رویکردی تاریخی، و نقادی دیدگاه‌های ایده‌آلیست‌های مطلق
فیلسوفان تحلیلی در باب صفات اشیا 
درآمدی بر نام‌گذاری، ضرورت و انواع طبیعی
نسب، خواص و شباهت‌ها
نسب درونی و بیرونی