صعود و سقوط تیمورتاش

صعود و سقوط تیمورتاش

نویسنده: جواد شیخ الاسلامی
ناشر: توس
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 405
اندازه کتاب: وزیری گالینگور روکشدار - سال انتشار: 1379 - دوره چاپ: 1 

کمیاب - کیفیت : درحد نو _ نو ؛ روکش کتاب سائیدگی دارد

مروری بر کتاب 

به حکایت اسناد محرمانه وزارت خارجه انگلیس

به رغم واگوی‌های تاریخی و افواهی متداول که عبدالحسین تیمورتاش را جاسوس یا کارگزار روس‌های تزاری قلمداد می‌کنند، استاد دکتر جواد شیخ الاسلامی با استناد به اسناد تاریخی فراوان داخلی و با بهره‌گیری از مستندات منتشر شده و منتشر ناشده‌ی وزارت امور خارجه‌ی انگلستان بر آن است که تیمورتاش چهره‌ای زیرک و میهن‌دوست بوده و چون از مخالفان جدی انعقاد قرارداد نفت ایران و انگلیس و در زمره‌ی مدافعان حقوق ملی ایرانیان به شمار می‌رفته است، به تفتین و سندسازی دولت وقت انگلیس، چهره‌ای مخدوش یافته است تا دربار پهلوی و شخص رضاشاه بر جایگاه و گرایشش بشورند و او را که سنگ راه انعقاد این قرارداد ضد ملّی بوده است، از سر راه بردارند.

این کتاب که یکی از پربارترین منابع تاریخی و حاوی اسناد و مطالب تازه‌ای است، زندگی تیمورتاش و مقطعی از تاریخ معاصر ایران را پی‌گیری و به بسیاری از ناشناخته‌ها و مجعولات این دوره پاسخ می‌دهد.

عبدالحسین تیمورتاش (متولد ۱۲۶۲ برابر با ۱۸۸۳ میلادی-مرگ ۹ مهر۱۳۱۲ برابر با ۳ اکتبر۱۹۳۳) دارای لقب‌های سردار معززالملک و سردار معظم خراسانی دولتمرد ایرانی دوره‌های قاجار و پهلوی بود.او از کسانی بود که در برانداختن قاجارها و برآوردن پهلوی‌ها کوشش بسیارکرد، در دوره رضاشاه نخستین وزیر دربار بود و نقش مهمی را در سیاست خارجی ایران بازی کرد. چند سال بعد مورد غصب رضاشاه واقع شد و در ۱۳۱۲ در زندان قصر کشته شد.

درباره علت برکناری و سرنوشت بعدی تیمورتاش دیدگاههای متفاوتی بیان شده‌است ظاهراً مجموعه عواملی سبب قتل تیمورتاش شده‌است. از جمله این عوامل دخالت بیش از حد او در امور سیاسی کشور و فزونی قدرتش بود که وی از حد مستخدم شاه خارج کرده و مایه بدبینی و سوءظن شاه شده بود. تیمورتاش خود دسیسه افرادی چون محمدحسین آیرم رئیس شهربانی وقت تقی زاده و نواب را زمینه ساز سقوطش ذکر کرده‌است.

نگرانی رضاشاه از آینده فرزندش که ولیعهد و جانشین او محسوب می‌شد از دیگر دلایل دور کردن تیمورتاش از صحنه قدرت به شمار می‌رود زیرا رضاشاه می‌پنداشت تیمورتاش قدرتمند مجال حضور به ولیعهد سیزده ساله را نخواهد داد و خود جانشین پهلوی می‌شود.