شهریاران گمنام

شهریاران گمنام

نویسنده: احمد کسروی
ناشر: امیر کبیر
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 340
اندازه کتاب: وزیری لب برگشته - سال انتشار: 1357 - دوره چاپ: 5

کمیاب - کیفیت : درحد نو _ نو

مروری بر کتاب

متن کامل

شهریاران گمنام نام یکی از کتاب‌های احمد کسروی است. کسروی از اواخر سال ۱۳۰۷ به نگارش این کتاب پرداخت که شامل پژوهش‌هایی مستند درباره چند خاندان پادشاهی ناشناس و گمنام ایرانی پس از اسلام است.این کتاب در سه بخش دیلمیان ، روادیان و شدادیان نگاشته شده‌است. کسروی در مقدمه شهریاران گمنام با اشاره به این موضوع که ابهام‌های بسیاری در تاریخ پس از اسلام وجود دارد و در مورد خاندان‌های پادشاهی ناشناس اطلاعات کم و پراکنده‌ای موجود است ، به ذکر تحقیقات خود درباره برخی از خاندان‌های نامعروف ایرانی پرداخته است.

او در ادامه تحقیقات خود را شامل برخی از حکمرانان که شرقشناسان نیز آنها را نشناخته‌اند و او آنها زنده کرده و نیز گروهی دیگر که دارای تحقیق‌هایی ناقص و دارای لغزش بوده‌اند و او به تصحیح آنها اقدام کرده ، برشمرده است. کسروی در بخشی از همین مقدمه با اشاره به انجام رسانیدن سه بخش از کتاب ، از نگارش بخش‌های چهارم ، پنجم ، ششم و هفتم در آینده خبر داده‌است. اما او موفق به نگارش آنها نشد.

باری بی‌گفتگوست که روشنی تاریخ پس از اسلام ایران بسته به تحقیق تاریخ و داستان همه خاندان‌هاست که در این مدت در این سرزمین حکمرانی و فرمانروایی داشته‌اند و در این‌باره هرچه بیشتر تحقیق نماییم بر روشنی تاریخ ما خواه افزود. ولی افسوس که بیشتری از این خاندان‌ها معروف نیستند و در تاریخ‌هایی که امروز در دست هست ـ از تازی و پارسی، از خطی و چاپی ـ هرگز نام برده نشده‌اند.

حمداللّه مستوفی و میرخواند و حافظ ابرو و سید یحیی سیفی قزوینی و دیگران که به‌گمان خود تاریخ عمومی نگاشته‌اند و از آدم و حوا آغاز سخن می‌نمایند از فرمانروایان پس از اسلام ایران جز بیست و اند خاندان معروف و به‌نام را یاد نمی‌کنند. تاریخ‌های خصوصی هم که در دست است بیشتر درباره همین خاندان‌هاست. دیگران که صد خاندان بیشتراند از قلم این مورخان افتاده و از یاد خوانندگان فراموش شده‌اند.

تا آن‌جا که ما می‌دانیم از مورخان ایرانی تنها کسی که به تاریخ خاندان‌های ناشناس پرداخته و سرگذشت و داستان ایشان را تا آن‌جا که می‌دانسته در کتاب خود گردآورده خلیفه عیدی بیک از مؤلفان دوره صفویان است در کتاب خود تکمه‌الاخبار. از مورخان اسلامی هم منجم‌باشی در کتاب خود به نام «صحائف الاخبار» به گردآوردن خاندان‌های فرمانروایی اسلامی (که از جمله آن‌ها خاندان‌های فرمانروایی ایران است) بسیار کوشیده. خلیفه عیدی‌بیک چون از کارکنان دربار شاه طهماسب بوده و در اواخر زندگی در اردبیل به گوشه‌نشینی پرداخته معلوم است که کتابخانه‌های دولتی صفویان و کتاب‌های بقعه شیخ صفی کمک مهمی به او کرده. منجم‌باشی نیز در اسلامبول دسترس به کتابخانه‌های مهم آن شهر سترگ داشته است.