شرح چهل حدیث ؛ گالینگور

شرح چهل حدیث

نویسنده: امام خمینی
ناشر: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
زبان کتاب: فارسی - عربی
تعداد صفحه: 800
اندازه کتاب: وزیری گالینگور - سال انتشار: 1371 - دوره چاپ: 2

کیفیت : نو ؛ نوشته تقدیمی دارد

مروری بر کتاب 

امام خمینی(س) این کتاب را در شرح و بیان چهل حدیث از احادیث موروث از معصومان نگاشته اند. این کتاب، در اصل تقریرات امام خمینی(س) بوده است که مضامین آن را در مدرسه فیضیه و ملاصادق در قم، برای شاگردان خود ایراد فرموده بودند، سپس تصمیم گرفتند کتابی در همین زمینه هم تألیف کنند و این کتاب را در 1385 ه.ق. به پایان آوردند. 

 سی و سه حدیث از احادیث این دفتر مربوط به اخلاقیات و مهلکات و منجیات و 7 حدیث آخر در باب اعتقادات و معارف است. روش حضرت امام(س) در توضیح احادیث چنین است که ابتدا حدیث را نقل کرده اند، سپس آن را به فارسی ترجمه کرده اند. آنگاه کلمات اصلی حدیث و گاه غالب تعبیرات و کلمات آن را شرح و معنا کرده اند و در معنای حدیث متعرض نکته ای که در شرح حدیث سودمند است شده اند و پس از فراغت از شرح تعبیرات و اصطلاحات و تمهیدات لازم، به شرح متن پرداخته و طی چند «فصل» شرح حدیث را به پایان برده اند.

چنانکه بیان شد، 33 حدیث اول کتاب چهل حدیث مربوط به مسائل اخلاقی است. در این قسمت وجهه همت مصنف بزرگوار کتاب این است که تمویهات نفس را آشکار کنند و مفاسد هر یک از ذمایم اخلاقی همچون کبر، ریا، غضب و حسد را شرح دهند و در خلال مطالب مواضعی درج کنند که در بازداشت نفس از معصیت سودمند باشد. در هر باب آیاتی از کلام آسمانی استشهاد کرده اند و گهگاه از سخنان ارباب ضمایر پاک نیز استفاده جسته اند.

7 حدیث آخر این کتاب در شرح مطالبی است که از سنگین ترین و در عین حال عالی ترین و نفیس ترین مطالب و مباحث عرفانی محسوب می شود. مباحثی از قبیل جبر و تفویض عرفانی، بحث ذات و اسماء و صفات حق تعالی، شناخت باری و آفرینش آدم بر صورت او و مانند آن. امام خمینی(س) این احادیث را که همه بنیه و جنبه عرفانی دارند و هریک از مستندات محکم عارفان است، به مذاق عرفان تفسیر کرده اند. اما در جای خود متذکر شده اند که اینها معارفی است که اصحاب حال و ارباب علوم افاضی، با معیاری که همان ضمیر صافی برخوردار از فیض هدایت ایشان است، به دست داده اند.

حضرت امام خمینی(س) در عرفان نظری ممحض بوده اند و در شرح این احادیث به طرح مباحث نفیس عرفانی پرداخته اند، اما چنانکه فرموده اند همه جا توجه داشته اند که عقاید غیر مستفاد از شرع را در شرح خویش وارد نسازند و گاه به تناسب به ایرادات اهل قشور نیز پاسخ گفته اند.