شرح لغات و مشکلات دیوان انوری

شرح لغات و مشکلات دیوان انوری ابیوردی

نویسنده: سیدجعفر شهیدى
ناشر: علمی و فرهنگی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 780
اندازه کتاب: وزیری گالینگور - سال انتشار: 1364 - دوره چاپ: 2

کمیاب - کیفیت : در حد نو ؛ جلد و لبه بیرونی کتاب خاک گرفتگی مختصری دارد

مروری بر کتاب

در دیوان سراینده نامی حکیم اوحدالدین انوری بسیار واژه‌ها و تعبیرها آمده است که درک معنی آنها برای بسیاری از دوست‌داران زبان و ادب و فرهنگ فارسی به‌آسانی ممکن نیست و برای پی‌بردن به معنی و مفهوم آنها باید کم و بیش به نکته‌های بس دشوار ادبی و مضمون‌های آیات قرآن و حدیث‌های نبوی آشنا بود و این مشکلی است که مؤلف این کتاب با سرمایه علمی و معرفت جامع به رفع آن همت گماشته است. 

کتاب حاضر شرحی است بر ابیات دشوار انوری ابیوردی شاعر معروف قرن ششم که خواننده بدون داشتن معلومات لازم و تتبع کامل در کتابها معنی آنرا به درستی نمی یابد.همچنین برخی ابیات که متاثر از آیات قرآن و احادیث است، شرح و بررسی شده است .در بخش پایانی کتاب نقدی کوتاه بر شرح‌های دیوان انوری آمده و در صفحات پایانی فهرست آیات، احادیث، امثال و واژه‌هایی که معنی شده با اشاره به شماره صفحات به چاپ رسیده است.

حکیم انوری ابیوردی، یکی از سه پیامبر شعر فارسی، از جمله شاعرانی است که دیوان اشعارش از همان روزگاران گذشته مورد توجه شاعران، فضلا و ادب­دوستان بوده است؛ به گونه­ای که شرح و تفسیر برخی ابیات آن، یکی از معیارهای سنجش احاطه ادیبان به موضوعات گونه­گون ادب فارسی به شمار می­رفته است. از همان زمان قدیم، دشواری شعر انوری، به خصوص در قصایدش، زمینه­ساز پیدایش شروح مختلف بر دیوان وی شده است. گرچه امروزه توجه و نگاه ادیبان به شعر انوری کمتر شده است، لیک شعر و روش شاعری وی، حلقه اتصال و حد فاصل پیوند غزل­های سعدی و سلمان و برخی شاعران دیگر با سنایی و معزی و ابوالفرج رونی است.

در این تحقیق برخی ابیات دیوان انوری، بر اساس نسخه کهن کتابخانه مجلس شورای اسلامی که تاریخ تحریر آن (680 هـ.ق.) است، تصحیح شده است. مصححان پیشین دیوان انوری، سعید نفیسی و محمدتقی مدرس رضوی، این دست‌نویس کهن را در اختیار نداشته­اند و تنها سید جعفر شهیدی در شرح لغات و مشکلات انوری ­گاه از آن استفاده کرده است: «نسخه ناتمام دیگری نیز در مجلس شورای ملی است که شماره ثبت آن 86666 است و چنان­که کاتب در صفحه آخر نوشته در 680 هجری قمری تحریر شده. اگر بیت مورد بحث در نسخه مینو و افش یافت نشده است، گاهگاه بر ضبط نسخه مجلس اعتماد کرده است. علامت اختصاری این نسخه (مج) است».

بر اساس همین دست‌نویس کهن از دیوان انوری دو مقاله نیز نوشته شده است:
1- «اشعار نویافته از انوری در نسخه­ای کهن».
2- «قصاید انوری و لزوم تصحیح تازه از آن­ها».

در مقاله نخست به معرفی چاپ­های دیوان انوری از آغاز تا به امروز پرداخته شده است و در قسمت بعد، نسخه کهن کتابخانه مجلس معرفی شده است و عکس صفحاتی از آن نیز درج شده است و در پایان نیز، اشعار و ابیاتی که در چاپ مدرس و یا نفیسی وجود ندارد، آورده شده است . در مقاله دوم نیز ضمن بررسی چاپ­های گونه­گون دیوان انوری، 17 بیت از قصاید انوری بر پایه همین نسخه مجلس تصحیح شده است