- موجودی: درحال حاضر موجود نمی باشد
- مدل: 180286 - 94/3
- وزن: 1.10kg
شاهنامه فردوسی ؛ تحریر عربی
نویسنده: فتح بن علی بنداری
مترجم : عبدالمحمد آیتی
ناشر: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 676
اندازه کتاب: وزیری گالینگور - سال انتشار: 1380 - دوره چاپ: 1
مروری بر کتاب
وقتی کتاب شهنامه را برای کتابخانه ملک ترجمه کردم، کتاب البرق الشامی تألیف عمادالدین را بر گرفتم و آن را از آرایه‌های لفظی پیراستم، سپس به ۳ جلد کتاب شامل دو رساله مراجعه کردم، یکی العقبی و العتبی بود که ۳۰ سال حوادث بعد از صلاح‌الدین را در بر دارد، دیگر کتاب خطفه البارق که مشتمل است بر تاریخ آغاز ۵۹۳ق تا رمضان ۵۹۷. آن‌گاه گزیده‌ای از این دو کتاب را چون ذیلی بر «مختصر» خود افزودم اما چنان‌که نبراوی در مقدمه چاپ خود از این کتاب اشاره کرده است، اثری از این دو رساله (هر دو متعلق به عمادالدین اصفهانی) در مختصر بنداری یافت نمی‌شود.
این كتاب، ترجمه فارسی "الشاهنامه "اثر "قوام‌الدین بنداری اصفهانی "است كه در قرن ششم و هفتم هجری می‌زیست . بنداری در این كتاب كه از روی شاهنامه فردوسی فراهم آورده سلیقه خاص خود را بین ترجمه و تلخیص به كار برده است . او قصد داشته است شاهنامه را مجرد از توصیفات شاعرانه به خواننده عرضه كند .
کار بنداری از نظر ترجمه، به راستی شایسته ستایش است. وی در گزینش معادل برای واژه‌های شاهنامه، یا پرداخت عبارات در مقابل ابیات فارسی، در بیشتر جایها زبردستی‌ِ خاصی از خود نشان داده، چندان‌که کار تصحیح متن فارسی شاهنامه را آسان کرده است؛ اما عیب بزرگ او آن است که این کتاب را مختصر کرده، و تقریباً همه‌جا سخنان شخصی و عاطفی فردوسی را که تجلی‌گاه هنر شاعرانه اوست، فرو نهاده، و آن فضای هنری و شاعرانه را از ترجمه خود به کلی زدوده است.
وی بنا به برآورد عزام، از ۵۰ تا ۶۰ هزار بیت شاهنامه، ۳۷ هزار بیت (یعنی حدود دو سوم کتاب) را ترجمه کرده است. از این‌رو، برخی حوادث (مانند آنچه میان رستم و ترکمنان رفته)، تقریباً همه پیش‌گفتارها (که فردوسی در آن‌ها از احوال و عواطف شخصی خود سخن گفته است، مانند مقدمه داستان سهراب)، مدایح سلطان محمود و وصف‌ها، به خصوص وصف جنگ‌ها را حذف و یا خلاصه کرده است.
بنداری گاه در ترجمه تصرف کرده، و چیزهایی از دیگران، یا از خود به متن افزوده است. برای تکمیل روایات، از حمزه، مسعودی و طبری نقل قول کرده و یک‌بار مطلبی از قول ابونصر عتبی آورده است. گاه نیز بدون ذکر مأخذ به تکمیل «آنچه فردوسی فرو نهاده» می‌پردازد (مثلاً داستان پادشاه حضر). علاوه بر این، وی برحسب مناسبت گاه به آیات قرآنی استشهاد می‌کند و یا برخی ضرب‌المثل‌های عربی را در ترجمه می‌آورد.
اما از همه چشم‌گیرتر اشعاری است که نقل می‌کند. مجموعاً ۳۰۳ بیت عربی در کتاب آمده است که از این مقدار، ۱۳۰ بیت از آن‌ِ خود اوست و در قطعه‌های چند بیتی و دو قصیده بزرگ در مدح‌ِ ملک معظم - یکی در ۴۶ بیت در تاریخ ۶۲۰ق و دیگری در ۴۴ بیت - فراهم آمده است.
اثر بنداری تنها یک ترجمه خواندنی از حوادث شاهنامه نیست، بلکه می‌تواند در مقام ابزاری سخت سودمند و گاه قاطع برای تصحیح متن فارسی شاهنامه، به کار پژوهشگران آید و خالقی مطلق در چاپ شاهنامه از آن بهره برده است. اما به نظر می‌آید که هنوز جای بهره‌گیری‌ِ بیشتر باقی است. اهمیت ترجمه از آن‌جا بر می‌خیزد که بنداری در ۶۲۰ق به ترجمه مشغول بوده، و پیش از آن هم، نسخه فارسی خود را به امیر دمشق هدیه داده بوده است؛ از این‌رو، تردید نیست که او نسخه یاد شده را سالیان پیش از آن در ایران، و به احتمال قوی در اصفهان فراهم آورده بوده است. همچنین با توجه به اختصار ترجمه، بعید نیست که نسخه وی - چنان‌که برخی پنداشته‌اند.
در ترجمه حاضر وقایع شاهنامه در چهار بخش روایت می‌شود كه عبارت‌اند از :
پیشدادیان
كیانیان
اسكندر ملوك طوایف
ساسانیان
