شاه و جناب آقا

نویسنده: حوریه سعیدی
ناشر: تاریخ ایران
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 127
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1388 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

مکاتبات ناصرالدین شاه و میرزا یوسف مستوفی الممالک

این کتاب، مجموعه مکاتبات و دستخط های رد و بدل شده میان «ناصرالدین شاه قاجار» و «میرزا یوسف خان مستوفی الممالک»، «صدراعظم» اوست . این مجموعه شامل 144 سند است. این اسناد، یا دستخط هایی است که مستقیما از طرف «مستوفی الممالک» به شاه نوشته شده و مربوط به عریضه ای و یا حل مشکلی است که او پیشنهاد و راه آن را به حضور شاه فرستاده، و یا عریضه و درخواستی است که نظر شاه را خواستار شده و «ناصرالدین شاه» هم در حاشیه به آن جواب داده است.

بخشی از آنها هم که شامل 77 برگ سند از دستخط های شاه است، به عنوان یک دستور و یا به ندرت، به عنوان صلاحدید درباره موضوعی، برای «مستوفی الممالک» فرستاده شده است.در مجموع، اسناد و مکاتبات گردآوری شده در این کتاب که محدوده زمانی میان سال های 1280 تا 1300 ه. ق را در برمی گیرد، در درجه بندی اسناد تاریخی، جایگاه برتری نسبت به دیگر انواع اسناد آن دوره را دارد و به روشن تر شدن گوشه هایی از تاریخ دوره ناصری کمک می کند. این اسناد، می تواند به بازنویسی بخش هایی از تاریخ این دوران منتهی شود.

 موضوع این مکاتبات شامل: احکام و دستورات برای افراد در پی عریضه‌های آنها، بررسی شکایت‌های دسته‌جمعی، و بررسی دستورهای مالی و رسیدگی به امور جزئی دولتی می‌شود. در متن این اسناد، به برخی مسایل سیاسی، نظامی، اقتصادی و مجالس درباری که از سوی شاه دستور به تشکیل آن داده شده بود و نحوه کارکرد آنها، اختلاف شاه با مجتهد تبریزی و... اشاره شده است. هم‌چنین در این مجموعه نمونه سندی از حساسیت و توجه ناصرالدین شاه نسبت به تحریکات و نفوذ دولت روسیه در ایران آورده شده است.