شاعران کور

شاعران کور

نویسنده: علی اکبر مشیرسلیمی
ناشر: علمی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 500
اندازه کتاب: وزیری سلفون - سال انتشار: 1344 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : درحد نو _ نو

مروری بر کتاب

سخنوران نابینا یا کوران روشن بین 

احوال و آثار ۴۳ شاعر نابینای ایرانی و خارجی همراه با تصاویرشان از سه هزار پیش تا قرن چهارده 

از ابوالعلای معری تا هومر یونانی

شاید برای برخی باور کردنی و تعجب‌آور باشد که این همه شاعر کور کجا بود که ما نمی‌دانستیم؟ نویسنده در پاسخ می‌نویسد: با تألیف این کتاب مستقل درباره سخنوران نابینا دیگر جای تعجب و تردید نیست که غیر از رودکی، کوران دیگر هم بوده‌اند که خیلی عالی و خوب شعر سروده‌اند. در شعر هر کدام استادی بوده که با طبع روان و قریحه گهر بارشان آثار گران‌بهایی را به جهان علم و ادب تقدیم کرده‌اند.

اینان انسان‌های در خور تحسین و سزاوار هستند زیرا با عشق و علاقه و با جدیت و پشتکار شگفت‌انگیز سال‌ها کوشیده و تلاش کرده‌اند. به همین دلیل نزد ملت‌ها قدرت و منزلت دارند و مردم جهان با دیده احترام و تعظیم به آثار گران‌بهای آنان می‌نگرند. چشم به عنوان مهم‌ترین عضو بدن در خواندن و عالم شدن است ولی کسانی که چشم و بینایی ندارند با سخت‌کوشی و تلاش بسیار به مراتب علمی و فرهنگی می‌رسند.

این کتاب، نتیجه بررسی‌ها و کاوش‌های چندین ساله او است؛ و مطالب آن را از منابع بسیار و پراکنده در گوشه و کنار جمع‌آوری کرده و این مجموعه را ساخته است. چون چنین کتابی درباره نابینایان دیده نشده و جای آن خالی است، از این‌رو آن را آماده و منتشر کرده و به صاحب‌نظران اهل ادب تقدیم کرده است.تردیدی نیست انتشار این مجموعه فوائدی دارد، از جمله کمک در زنده شدن نام این هنرمندان ستمدیده و تقدیر از زحمات آنان است؛ در عین حال مایه عبرت و انتباه بعضی از بینایان است.

این کتاب 43 نابینا را ابتدا و در ضمیمه هم سه نفر را معرفی کرده است. اینان را سه گروه تقسیم کرده است: مادرزاد؛ کسانی که بعداً نابینا شده‌اند و دسته سوم کسانی که به قهر کورشان کرده‌اند. ترتیب و نظم به روش تاریخی است. ابتدا قدیمی‌ترین نابینا یعنی هومر یونانی (در یک هزار سال قبل از میلاد) را آورده، بعد از هومر، بشار بن بُرد ملقب به مرعث (متولد 67ق) و بالاخره در آخر دکتر محمد خزائلی (متولد 1292 در اراک) را آورده است. ذیل هر فرد ضمن معرفی تولد و وفات و محل زندگی و تحصیلات آنها، به معرفی اشعار، کتاب‌ها، فعالیت‌ها و دیدگاه‌های آنها هم می‌پردازد.

این کتاب درباره زندگی‌نامه و کارنامه نابینایان است؛ ولی نه همه نابینایان بلکه نابینایان شاعر؛ این کتاب مصور هم هست؛ تعداد افرادی که در این کتاب معرفی شده‌اند را 43 نفر دانسته اما پیوستی هم دارد و در آنجا هم 3 نفر را معرفی کرده و جمعاً 46 نفر در این کتاب معرفی شده‌اند. بنابراین به دلیل اینکه این اثر، اولین پژوهشی درباره نابینایان است، اهمیت ویژه دارد و راه را همواره کرده تا در سال‌های بعد دیگران هم در این زمینه مقاله و کتاب بنویسند.

اما این کتاب از نظر روشی هم اهمیت دارد و مؤلف صرفاً به بیان زندگی‌نامه افراد نابینا نپرداخته و تلاش کرده توانمندی‌های آنان را هم بشناساند. از نظر مؤلف، شاعر بودن و هنر شعر، توانایی بزرگی است و اینکه نابینایان چنین توانمندی داشته‌اند، گویای شخصیت مؤثر آنان است. بنابراین این کتاب، نخستین اثری است که حدود شصت سال قبل که همه فکر می‌کنند نابینایان سربار دیگران هستند و توانایی تولید و خلاقیت و زندگی مستقل را ندارند، به میدان آمد و گفت نابینایان توانایی مهم‌ترین کارها را دارند، ادیب و شاعر هستند یا توانمندی‌های دیگر دارند.

صفحه عنوان این کتاب سخنوران نابینا یا کوران روشن‌بین است ولی روی جلد شاعران کور است. پس از چاپ متن کتاب به صحافی رفته و صحاف روی جلد به اشتباه شاعران کور چاپ کرده است. حتی در عطف کتاب هم به اشتباه شاعران کور چاپ شده است. این خطا حتماً توسط صحاف و جلدساز بوده است. اما همین کتاب چند دهه بعد افست شده البته غیر رسمی و با همان مشخصات قبلی، از اینرو صحافی و جلدسازی این اثر چند دهه بعد انجام شد و درست زمانی که واژه کور و کوران به دلیل اکراه و مذموم بودن کنار گذاشته شده و تلاش می‌شده واژه روشن‌دل جایگزین آن شود. اما در زمان چاپ کتاب یعنی در سال 1344 هنوز واژه روشن‌دل مقبولیت و بسامدی نداشته و معمولاً واژه کور استفاده می‌شده است.

...ابوالعلای مَعَری هزار سال پیش می زیسته است ؛ وی یکی از بزرگ ترین شعرای عرب است. زندگی خاص خودش را داشت و عقایدی که در زمان خودش عجیب می نمود.کور بود و معتقد بود که موجودات زنده نباید مورد اذیت و آزار انسان ها قرار گیرند. برای همین هم از سن سی سالگی گیاه خواری پیشه کرد.
هرگز ازدواج نکرد و فرزند زادن را جرم میدانست. می گفت چنانچه طاقت ازدواج نکردن نداری، بهترین زن آنست که نازا باشد ! می گفت :« اگر می خواهید به فرزندتان در عمل ثابت کنید که چقدر دوستش دارید، خرد حکم می کند که او را به دنیا نیاورید »