سیری در کوچ نشینان تالش

سیری در کوچ نشینان تالش

پژوهش و تالیف: چنگیز شکوری
ناشر: آذر خزر
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 228
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1382 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

مصور

سرزمین تالش در شمال ایران و بخش شمالی استان گیلان قرار دارد که در آن، قومی همنام با این سرزمین یعنی تالش‌ها زندگی می‌کنند .نویسنده در این تحقیق، طی هفده فصل تلاش کرده جنبه‌های مختلف حیات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی جامعه کوچ‌نشین منطقه تالش را نشان دهد . کتاب با عکس‌هایی از جلوه‌های مختلف فرهنگی، زندگی مردم، آداب و رسوم و آثار دیدنی تالش همراه است و با فهرست لغات و اصطلاحات محلی و منابع و ماخذ به پایان می‌رسد .

سرزمین تالش در شمال ایران ، و بخش شمالی استان گیلان قرار دارد که در آن قومی همنام با این سرزمین یعنی تالشها زندگی می کنند و مرکز آن شهر هشت پر است .در گذشته ای بسیار نزدیک تالش را بیشتر به عنوان مردمانی کوه نشین و دامدار می شناختند تا کشاورز و جلگه نشین . ا مروزه با افزایش ارتباطات و گرایش مردم منطقه به جلگه نشینی و کشت شالی جامعه کوه نشین و دامدار تالش  محدود به مناطق کوهستانی است .

کوچ نشینی در تالش عبارت است از حرکت از یک نقطه جغرافیایی کوهستان به نقطه ای دیگر که در هنگام تغییرات محیط در دو یا سه مرحله در فصول گرما و سرما به ترتیب کوچ صعودی (از قشلاق به ییلاق ) و کوچ نزولی (از ییلاق به قشلاق ) صورت می گیرد .جنگلها و مراتع گیلان به دلیل برخورداری از بارندگی و رطوبت بالا از تنوع زیادی برخوردار است ، به عبارتی دیگر فلور منطقه ای خزری که استان گیلان نیز جزئی از آن است – از غنی ترین و متنوع ترین جوامع گیاهی در ایران است .

به موازات سواحل دریا از حدود شهر سالیان جمهوری آذربایجان تا شهر بندر انزلی در ایران و به موازات کوههای مرتفع تالش بطول تقریبی 300 کیلومتر ، جلگه تالش با اقلیم مربوط به خود – بارندگی ، و پوشش گیاهی از جغرافیای اقتصادی – جمعیتی و ا قلیمی خاص برخوردار است و پراکندگی جمعیت در جلکه بسیار بیشتر از کوهستان می باشد . آب و هوای گرم و مرطوب در بهار و تابستان و بارش باران و برف در پاییز و زمستان از خصوصیات آب وهوایی منطقه است – عرض بین کوه و دریا در این منطقه جغرافیایی در تالش شمالی (جمهوری آذربایجان ) با توجه به اتصال دشت مغان و سیع و در برخی نقاط مانند آستارا – ویزنه ، لمر و شیر آباد (تالش شمالی بخش ایران ) بسیار کم عرض میباشد .

جمعیت تالش دارای بافت مخصوص و ویژه ای است ، این جمعیت با تراکم نسبی 70 نفر در هر کیلومتر مربع کم تراکم ترین و وسیعترین شهرستان استان گیلان با 25% کل استان میباشد . کل جمعیت تالش بر طبق آمار نامه استان گیلان 1371- برنامه و بودجه استان گیلان ص 36 – بالغ بر 257000 بوده که با احتساب رشد متوسط 2% در حال حاضر بیش از 300.000 نفر خواهد بود . تقسیم جمعیت بر اساس نسبت محلی قوم تالش به ترتیب ، ایل – تیره – طایفه – کوچ ، می باشد .

بنا به اسناد و آثار مکشوفه باستانی از منطقه و مقابر مورد کاوش در تالش و اعتقادات گذشته قبل از اسلام تالشیها دارای دین زرتشتی شاخه ای از آن ما نند میترائیسم بودند که به نوعی با توتم پرستی عجین گردیده بود چنانکه مجسمه گاوهای سفالی کوهان دار که از این منطقه بدست آمد گویای قداست این حیوان در گذشه می باشد . آب که مایه حیات و خورشید که مایه زندگی بخشی بوده دارای ارج و احترام بوده و گورستانها در تالش قبل از اسلام در دره های مشرف به آب و شرق یعنی تابشگاه آفتاب بود .

اما باز بنا به منابع تاریخی از جمله تاریخ طبری در قرن اول تالشیها به اسلام تسلیم شدند منتهی این تسلیم همراه با حفظ سنتهای موجود قبلی و عرف قومی و محلی بود و حکومتهای اسلامی نیز به دلیل وضعیت اقلیمی منطقه و مشکلات مربوط به تصرف تالش آنچنان توجهی نسبت به تبلیغات مذهبی نداشتند اما رفته رفته این امنیت موجب شد تا تالش و گیلان مأمنی برای حضور مردان مذهبی باشد ، وجود زیارتگاههای فراوان ، سادات و مشایخ مبین این سخن است . در تالش جنوبی مانند شاندرمن و ماسال و فومن مذهب تشیع و در تالش شمالی و مرکزی مانند عنبران و کرگاونرود ، اسالم و پره سر مذهب تسنن ، شافعی اکثریت نسبی دارند اما در مقاطع مختلف تاریخی تغییرات مذهبی وجود داشته است .

قوم تالش نیز مانند سایر ملل و ا قوام دنیا در اقلیم مشخص با بافت جمعیتی معلوم و حوزه جغرافیایی اش دارای فرهنگی ویژه خود است . اگر ژاپنی ها توانستند از ویژگیها و نقاط مثبت فرهنگ سامورائی خود استفاده کره و با تبدیل شمشیرها به تکنیک و تعهد و روحیه جنگ جویی به روح سازندگی جایی برای سخن گفتن در عرصه پیشرفت داشته باشند . یقیناً ما نیز خواهیم توانست از نقاط مثبت فرهنگی خود در جهت اعتلای فرهنگی و اجتماعی خود بهره مند گردیم و این بهره مندی در وهله نخست مستلزم شناخت شاخصهای فرهنگی مان ، است .این شاخص ها نقاط به پشت برجسته تر فرهنگی هر قوم است . شاخص هایی مانند ادبیات ایلی (شامل اشعار محلی و نورزونامه ها و تصنیف ها ) اسطوره ها یا افسانه های قوم – ضرب المثل های محلی و موسیقی و باورها و اعتقادات مردمی و بازیهای محلی .

فهرست

جغرافیای تالش
جمعیت
مذهب
زبان
پیشینه تاریخی
فرهنگ قومی
همسر گزینی و عروسی
زن در جامعه کوچ‌نشین
معضلات اجتماعی کوچ‌نشین
دامداری محور اصلی معیشت کوچ نشینان
داد و ستد و بازارهای محلی
مساکن کوچ نشینان
پوشاک 
تغذیه و خوراک
صنایع دستی
تخریب منابع طبیعی
پیشنهادات