سیراف

نویسنده: غلامرضا معصومی
ناشر: انجمن آثار ملی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 660
اندازه کتاب: وزیری گالینگور - سال انتشار: 1352 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

مصور

سیراف (صورت قدیمتر: سیراب) در بعضی نوشته‌ها صیراف نیز نوشته شده‌است. شهری باستانی واقع در بخش مرکزی شهرستان کنگان در استان بوشهر یکی از آثار تاریخی و از نقاط دیدنی استان بوشهر در جنوب ایران است. سیراف یکی از قدیمیترین بنادر ایران است که زمانی دارای رونق فراوانی بوده‌است.

شهر باستانی «سیراف» دارای معماری خاصی می‌باشد که بسیار شبیه به روستای ماسوله در شمال کشور می‌باشد. سیراف پررونق ترین بندرکشور بود که روابط تجاری زیادی با کانتون چین و...در دوره‌های ساسانی و اسلامی داشت.سیراف کنار دریا بود و از این نظر بسیار زیبا.گرچه مربوط به دوران اسلامی است، اما دارای محل و موقعیت بسیار خوبی برای گردشگری است.قبور سنگی اش برایم بسیار جالب بود...

سیراف (بندر طاهری)، حاوی دانستنی‌های گوناگون درباره آثار کهن سال و جایگاه مهم تاریخی سیراف، یکی از بزرگترین مراکز تمدن ایران باستان در کرانه خلیج فارس می‌باشد.مولف با مطالعه فصلی از کتاب (آثار شهرهای باستانی و جزایر خلیج فارس و دریای عمان ) که درباره بندر سیراف بود، در وی تاثیر به سزایی بخشید، زیرا قسمت عمده‌ای از موضوعاتی که برایش ناشناخته مانده بود، روشن گردیده، در نتیجه سیراف ارزش بیشتری برای نگارنده پیدا کرد. لذا وی تصمیم گرفت، جهت تکمیل کتاب مذکور اطلاعاتی فزونتر درباره بندر تاریخی سیراف در اختیار گذارد.

این کتاب نتیجه بررسی و کاوش دو ماهه و مطالعه سه ساله نگارنده است، که علاوه بر شرح آثار بازمانده سیراف مردم شناسی و فرهنگ عامه این سرزمین، با یاری دانشمندان و باستانشناسان ایرانی و خارجی کوشش شده تا به مسائلی؛ چون: علت کندن قبور در سنگ و چگونگی آن، و زمان کندن این قبور، بپردازد. این بندر تقریبا یک کیلومتری بندر طاهری کنونی یا بندر قدیم سیراف در سمت شمال و شمال غربی بندر دخمه‌ها قرار دارد و دارای قبوری است که در دامنه کوه‌ها و صخره‌ها در داخل سنگ‌های یک تکه ایجاد شده‌اند. 

امروز از بندر سیراف تنها خرابه‌هایی در کنار دهکده‌ای به نام دهکده طاهری باقی مانده است. به دلیل اهمیتی که این شهر در ابتدای شکل گرفتن مدنیت اسلامی در ایران داشته است، باستان شناسان از سال ۱۹۶۶ به حفاری در محل خرابه‌های آن پرداختند و حاصل کار آنان پیدا شدن بقایای مجموعه شهری مهمی است که برای ترسیم شکل شهر ایرانی در قرن‌های هشتم تا دهم میلادی ماخذی بی همتا و قابل تامل است. 

در سده نهم و دهم میلادی سیراف شهری با اهمیت و مرکز فعالیت‌های تجاری بود. بندر سیراف سرزمین ایران را به هند، چین، افریقا و دریای سرخ مربوط می‌کرد. در حدود سده یازدهم زلزله شدید شهر را ویران و خالی از سکنه ساخت. در سده چهاردهم از نو برخی نقاط آن مسکون شد و سپس در سده پانزدهم به کلی زندگی شهری از آن رخت بست. علت اینکه سیراف برای بررسی شهرسازی ایران شایان توجه است، این است که: این شهر از لحاظ جغرافیایی منفرد و دارای امکان گسترشی محدود است.

از جنوب ، دریا و از شمال ، نوار بلند و سراسری کوه‌ها حد طبیعی شهر را معلوم می‌کند. دو دیوار شرقی و غربی نیز مرزهای مصنوع آن را تشکیل داده است. برخلاف سایر شهرهای دیگر ایران که بیشتر در دشت‌های گسترده شکل می‌گیرفتند و بدین سبب دیوارهای شهر و محله‌های آنها بارها تغییر جا داده‌اند، سراف در قالب طبیعی محدود و ثابت پیدایش و گسترش یافت و این امر کار بررسی ساخت آغاز این شهر را ساده می‌کند. 

بندر « سیراف » مهم‌ترین بندرگاه بازرگانی ایران از اواخر عصر ساسانی تا اوایل قرن پنجم هجری بود که موقعیت جغرافیایی ویژه آن و دسترسی نزدیک به آبادترین شهر جنوب ایران ؛ یعنی شیراز و فیروزآباد ، امکان تبادل کالا را برای بازرگانان و دریانوردان فراهم می‌نمود. سیراف در تاریخ دریانوردی ایران سهم و موقعیت مهمی دارد و بررسی تاریخی تحولات و کیفیت افول آن موضوعی است که هنوز به طور کامل به آن پرداخته نشده است. از آنجایی که در حال حاضر یکی از بزرگ‌ترین ذخایر گاز جهان در سواحل این بندر تاریخی کشف شده و سرمایه گذاری بزرگی برای استخراج آن صورت پذیرفته است، می‌توان گفت که پس از یک هزاره باز هم «سیراف» به موقعیتی ممتاز در اقتصاد ایران دست یافته است. 

بندر «سیراف» یکی از یادگارهای گرانبهای دوران درخشش و اوج تجارت دریایی ایران به شمار می‌رود. «سیراف» شناسنامه تاریخ دریانوردی ایران و معرف بخشی از هویت تاریخی و فرهنگی سرزمین ماست. حیات اقتصادی و اجتماعی این بندر مهم و مشهور در دوران رونق و شکوفایی، بیانگر تمدنی درخشان و پویا است که از دوره ساسانی تا چند قرن بعد از اسلام تداوم داشته است. رونق و آبادانی «سیراف» در قرون نخستین اسلامی تجلی آرزوهای بلند مردمی پویا است که با تلاش خستگی ناپذیر در بدترین شرایط آب و هوایی و با تکیه بر هوش و استعداد ذاتی خود یکی از آبادترین و پررونق‌ترین مراکز شهری آن روزگار را به وجود آورده و سهم عمده‌ای را در تبادل تجاری جهانی بر عهده داشته‌اند.