سیر و سلوک

نویسنده: شمس آل احمد
ناشر: برگ
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 458
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1369 - دوره چاپ: 1 

مروری بر کتاب 

مصور

سفرنامه نویسنده به آلمان و اسپانیا

شمس همانند برادرش جلال قلمی روان و خواندنی داشت و ذهنی نقاد و صریح و قلم‌اندازی هایش و حتی نوع گفتگو و محاوره او جذاب، خواندنی و دلنشین بود. آثار او گرچه به تعداد اندک و انگشت‌شمارند، اما به لحاظ محتوا و مضمون و شیوه کار، آثاری درخور توجه ‏اند.

این کتاب دربرگیرنده یادداشت‌های سفر شمس آل احمد به آلمان و اسپانیاست که در سال ۱۳۶۴ صورت گرفته است. کتاب از سه بخش مجزا تشکیل شده است: ایران، آلمان و اسپانیا. شمس آل احمد در این اثر ۸۰ صفحه از مطالب کتاب را به ایران، ۸۰ صفحه به آلمان و ۲۳۴ صفحه باقی‏مانده را به گزارش اسپانیا اختصاص داده است.

نویسنده در مقدمه کتاب شرح می دهد که این سفرنامه، جلد دوم و سومی هم دارد که به ترتیب به نیکاراگوا و کوبا اختصاص یافته است؛ اما این هر دو اثر را در بازار کتاب و کتابخانه ها و حتی نزد نویسنده نیز نیافتیم! کتاب از سه بخش مجزا تشکیل شده است: ایران، آلمان و اسپانیا. شمس آل احمد در این اثر، 80 صفحه از مطالب کتاب را به ایران، 80 صفحه به آلمان و 234 صفحه باقی مانده را به گزارش اسپانیا اختصاص داده است.

در بخش نخست، به تفصیل از علت تأخیر پنج ساله در چاپ و انتشار کتاب، بانیان و مشوقان سفر و همچنین، از بهانه، انگیزه و اسباب سفر صحبت شده و در ادامه، از مراسم خداحافظی نویسنده با خانواده و در نهایت، از «وصیت نامه» به بازماندگان سخن رفته است: «من مسلمان زاده ام و شیعه. پدربزرگ، پدر و برادر بزرگم روحانی بودند... تمنا دارم هرکجا بدل به جسد شدم، با ادب شیعیان، دفنم کنند. همه پهنه زمین را مقدس می دانم. همه جا خاک است و انسان خاکی است... اما اصرار دارم به سبک پدرم، کفن و دفن شوم. برای خودم دو تن را وصی قرار می دهم: 1-سیدمحمود دعایی را... 2-سودابه اسماعیلی (فرشته آل احمد) عیالم را که او، هم همکارم بوده و هم مرا بیست و اندسال تحمل کرده و چهار فرزند برایم آورد. همه شان به اندام سلامت. امید که به ذهن و عقل و دین هم سلامت باشند. این دو تن، هرچه صلاح بدانند با توجه به موازین شرعی عمل کنند.»

نویسنده در همین مقدمه توضیح می دهد که بانی ریالی سفر، حجت الاسلام دعایی و بانی ارزی آن حجت الاسلام سیدمحمد خاتمی، وزیر ارشاد و سرپرست مؤسسه کیهان در آن روزگار بوده اند. در یادداشت های سفر به آلمان، بیشتر به مسایل حاشیه ای سفر پرداخته شده است. نویسنده در همان لحظات آغاز پیاده شدن از هواپیما، در فرودگاه فرانکفورت، به توضیح احساسش از آن لحظه می پردازد و به یاد می آورد که سی و اند سال پیش از آن تاریخ، خسته از تدریس سه ساله در قزوین، پنج ماهی به آلمان رفته تا دکترای فلسفه اش را بگیرد، حتی در کلاس زبان آلمانی هم ثبت نام می کند و به تقاضای کمپانی فیلمبرداری (اوفا)، به عنوان کمک فیلمبردار استخدام می شود و از «بن» به «دوسلدروف» و سپس به «برلین» می رود، اما پس از احساس تحقیر شدن توسط آلمان ها، به ایران باز می گردد. توصیف دردسرهای فرودگاه فرانکفورت و همچنین دیدار از نمایشگاه خودرو، بخش های دیگری از سفرنامه آلمان راتشکیل می دهند.

سفر به اسپانیا برای نویسنده امکاناتی فراهم آورده که او با توجه مطالعات خود و نیز با عنایت به سابقه درخشان تمدن اسلامی در اسپانیا، درباره معماری، شهرسازی، بازی ها، ورزش ها، فرهنگ و علایق مردم آن سامان به صورتی مشروح تر بحث و اظهارنظر کند و خواننده با لحنی شیرین و طنزی ویژه، به دیدار یکی از پرجاذبه ترین کشورهای توریستی جهان بپرد.