سیا در ایران

نویسنده: دونالد ویلبر - کریستوفر پتریک
مترجم: نعمت الله عاملی
ناشر: مرکز اسناد انقلاب اسلامی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 212
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1393 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

کودتای 1332 و ریشه های اختلاف ایران و آمریکا - مصور

دوره ی ملی شدن صنعت نفت و متعاقب آن کودتای آمریکایی ـ انگلیسی 28 مرداد، یکی از مهم ترین و تأثیرگذارترین دوران تاریخ معاصر ایران به شمار می آید. این کودتا نه تنها ثمره ی سال ها تلاش و مجاهدت ملت ایران برای کسب آزادی و استقلال را از بین برد، بلکه چشم انداز آینده ی ایران را نیز تا چند دهه تیره و تار ساخت.
دولت بریتانیا که تا نیمه ی قرن بیستم حاکمیت تقریباً مطلقی بر منابع نفتی ایران داشت ناگهان با بیداری و فریاد اعتراض ملت ایران مواجه شد که ثمره ی این بیداری و مجاهدت در تصویب قانون ملی شدن صنعت نفت تجلی یافت. این قانون که پایانی بر انحصار نفتی انگلیس در ایران به شمار می رفت شوک سنگینی به دولت بریتانیا وارد کرد. آنها حاضر به پذیرش شرایط جدید نبودند و با تأکید بر تداوم اجرای قرارداد 1933، تلاش های دیپلماتیک خود را آغاز کردند که البته این تلاش ها نیز راه به جایی نبرد.
با شکست تلاش های دیپلماتیک آنها به این نتیجه رسیدند که برای دستیابی مجدد به منابع نفتی ایران راهی جز براندازی دولت مصدق نیست. از سوی دیگر، آمریکا نیز که از انحصار نفتی انگلیس در ایران ناخرسند بود به بهانه ی خطرِ به قدرت رسیدن کمونیست ها و سقوط ایران در پرده ی آهنین، اما اساساً به طمعِ به دست آوردن سهمی از نفت ایران با دولت بریتانیا همراه شد و هر دو به این نتیجه رسیدند که بقاء دولت وقت ایران به مصلحت نیست و باید برای این منظور دست به اقدامی مشترک و قاطع بزنند.
نتیجه ی مذاکرات نمایندگان سرویس های جاسوسی آمریکا و انگلیس، طراحی عملیاتی به نام عملیات آژاکس بود که طی آن سیا و سرویس اطلاعات مخفی انگلیس با همکاری عواملِ داخلیِ خود در ایران توانستند دولت قانونی مصدق را ساقط نموده و سرلشگر زاهدی را که عامل بیگانه بود به قدرت برسانند.
کتاب «سیا در ایران» حاوی اسناد کودتای 28 مرداد است که متن اصلی آن توسط دکتر دونالد ویلبر نگارش یافته و با ویرایش کریستوفر پتریک توسط انتشارات «امریکن فری پرس» منتشر شده است. گزارش اصلی سیا شامل ده فصل، پنج ضمیمه و یک چکیده است که ویراستار سه ضمیمه ی کوتاه دیگر با عناوین «برادران رشیدیان، نزاع بر سرِ نفت ایران و مداخله ی بریتانیا در ایران» را برای ارائه ی اطلاعات بیشتر به مخاطبان به متن افزوده است.
مطالعه ی اسناد این کتاب جزئیات تکان دهنده ای را از جنایات سازمان های جاسوسی انگلستان و آمریکا در طراحی و اجرای کودتای 28 مرداد برملا می سازد.