سهروردی و مکتب اشراق

نویسنده: مهدی امین رضوی
ناشر: نشر مرکز
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 270
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1388 - دوره چاپ: 5

مروری بر کتاب

شهاب الدین یحیی بن حبش سهروردی معروف به شیخ اشراق و شیخ مقتول از فیلسوفان طراز اول جهان اسلام در سده ی ششم هجری است او اندیشمندی خلاق با دیدگاهی جهان شمول و عارفانه ی او بود که شیوه های استدلالی فلسفه را در حوزه ی عرفان به کار گرفت و برای دستیابی به دانش واقعی از همه ی سنت های فکری بشری که تا آن زمان شناخته شده بود بهره برد .

حاصل تلاش های فکری وی در عمر کوتاه ولی پر بارش عرضه و تبیین نوعی از علم بود که خود آن را علم حضوری نام نهاده است به گفته ی شیخ وی این علم را در حالات روحی خاصی به دست آورده و سپس برای آن مبنایی منطقی و عقلانی است.کوشش سهروردی در این تامل و تحقیق آشتی دادن فلسفه و عرفان بوده و نمره اش ساخت و پرداخت نظامی از تفکر است که در تاریخ فلسفه ی ایرانی اسلامی به حکمت اشراق شهرت یافته است.

 او به جماعت صوفیان و از همه بیشتر به بایزید بسطامی و حسین منصور حلاج ارادت قلبی داشت؛ او خودش را خلف ابن سینا می دانست و نسبت به استاد ادای احترام می کرد، اما در عین حال خلفی نبود که به پیروی و تقلید خشنود باشد. وی تلاش کرد حکمت بحثی ابن سینا را با چاشنی کشف و ذوق به کمال برساند. به سبب اهمیت خدمات فکری سهروردی و به علت تاثیر وی بر جانشینانش، مخصوصا بر فلسفه ی اسلامیِ سالها بعد که در «مکتب اصفهان» به اوج خود رسید، یکی از پرنفوذترین چهره ها در تاریخ فلسفه اسلامی است.

خلاف صوفیان متقدم سهروردی، وی معتقد بود که بحث و استدلال فلسفی برای طالبان سلوک در طریق اشراق آموزشی لازم است؛ چنین نظری بسیار انقلابی بود زیرا صوفیان منکر فلسفه عقلیگرایانه بودند. اهمیت سهروردی وقتی روشن تر می شود که ببینیم او عارفی است که هم از استدلال فلسفی و هم زهد و ریاضت به عنوان بخشی اساسی از مسلک اشراق دفاع می کند.

شیخ با احیای فلسفه ی نور و اشراقِ ایران باستان و تلفیق آن با عرفان اسلامی، دست به تدوین حکمت نوینی زد که هم جان تازه ای به تفکر فلسفی بخشید و هم زمینه ی نظری استواری برای سلوک معنوی اهل تصوف به وجود آورد. سهروردی شهرت فلسفه اش را از نور گرفت! به عقیده او تنها چیزی که می توان نام حقیقت بر آن نهاد نور است. موجودات به نسبت درجه کمال خود در سلسله مراتب وجودی، از این حقیقت بهره می برند و نور محض، یعنی حقیقت مطلق خداوند است که شیخ آن را نورالانوار می نامد. کتاب «سهروردی و مکتب اشراق» بعد عرفانی شهاب الدین یحیی سهروردی را بررسی می کند و درصدد است طی پنج فصل به مسائلی همچون زندگی و آثار، افکار، آراء سهروردی درباره حکمت عملی، موضوع فیض و سلسله مراتب نور و تاثیر سهروردی بر فلسفه اسلامی بپردازد.