سماع در تصوف

سماع در تصوف

نویسنده: اسماعیل حاکمی
ناشر: دانشگاه تهران
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 210
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1359 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : نو

مروری بر کتاب

تصوف اسلامی مکتب تعلیم و تربیت است.صوفیان حقیقی و عارفان وارسته از هر فرصتی برای نشر حقیقت و بیان معرفت استفاده می کنند و سالکان طریق را به سرمنزل مقصود رهنمون می شوند.علت اساسی ظهور و رواج عرفان و تصوف درایران آزادگی و آزاد اندیشی ایرانیان بوده است.بزرگان تصوف ایران مقید بوده اند که تعلیمات خود را به نظم و نثر فارسی ادا کنند.

...در روزهای نخستین، مجالس سماع عبارت بود از یک محفل شعرخوانی که به وسیله خواننده یا گروه جمعی خوانندگان خوش آواز اجرا می‌شد و صوفیان تحت تأثیر صوت خوش، حالی پیدا می‌کردند و به پایکوبی می‌پرداختند. پس از آن، در این مجالس برای تحریک بیشتر، استفاده از دف و نی نیز رواج یافت.

به تدریج، توجه روز افزون عوامی که معنای اصلی سماع را درک نمی‌کردند، آنچنان که شیخ اجل، سعدی شیرازی می‌فرماید: جز خداوندان معنی را نغلطاند سماع/ اولت مغزی بباید تا برون آیی ز پوست موجب ناراحتی سالکان گردید و به منظور جلوگیری از ورود این افراد که در انتقادهایی که بر سماع می‌شد، بی نقش نبودند، مقرراتی وضع شد.

در سماع آلات گوناگونی کاربرد داشت؛ مهم‌ترین این آلات، دف و نی بود. اهمیت دف بدین خاطر بود که عارفان معتقد بودند، دف، اولین آلت موسیقی بود که در ورود پیامبر (ص) به مدینه استفاده شد. از لحاظ سمبل شناسی، دف برای عارفان، سمبل عالم کبیر و نی نیز که سوراخهای آن را به ماهیت انسان و سوراخهای نه گانه بدن او تعبیر می‌کردند سمبل عالم صغیر است.