سقوط امپراطوری انگلیس و دولت دکتر مصدق

سقوط امپراطوری انگلیس و دولت دکتر مصدق

نویسنده: بریان لپینگ
مترجم: محمود عنایت
ناشر: کتاب سرا
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 186
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1365 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : برخی سطور حدود 16 صفحه از کتاب علامتگذاری شده است ، عطف کتاب چسب خوردگی دارد

مروری بر کتاب

مصور

نويسنده كتاب با اشاره به چنين موضوعي مي افزايد: "تاسیس همچو وزارتخانه ای برای آدم های خارج از بریتانیا بسیار عجیب به نظر می رسيد." و در ادامه يادآور مي شود: « ایران هیچگاه رسما جزو امپراتوری انگلیس نبوده است. مسولان این وزارتخانه هرگز به این سرزمین پای نگذاشته اند ولی نیروهای مسلح بریتانیا و همچنین سربازان هندی تا مدتها، چه پیش از جنگ جهانی اول و دوم، و چه بعد از آن از منافع انگلیس در ایران به خوبی حراست کرده اند... ولی این حراست، هیچ گاه از ایران، چهره یک مستعمره را تداعی نکرده است».

به نظر نويسنده مستعمرات دیگر بریتانیا وضعیتی داشته اند که خود بریتانیا ناچار به مداخله مستقیم بوده مانند هندوستان! ولی در ایران هیچ گونه مداخله نظامی به آن صورتی که در سایر مستعمرات رایج بود، اتفاق نیفتاد. این ویژگی را دقیقا نمی توان یک امر سلبی یا ایجابی دانست. گاهی تفکیک این دو وضعیت بسیار مشکل به نظر می رسد. شاید در مورد ایران یک مدیریت حساب شده کافی بوده تا بریتانیا به مقاصد اقتصادی خود نایل آید و دیگر نیازی به دخالت مستقیم نظامی نباشد! ولی در مورد کودتا، ماجرا تفاوت بسیاری یافت! همه دیگر فهمیده بودند که ایران مستعمره انگلیس است. این تضادی بود که سیاستمداران شتابزده بریتانیا نتوانستند آنرا به اصطلاح جمع کنند تا لااقل توجیهی جهت بی طرفی سیاست آنها باشد!

کتاب در عين حال سقوط مصدق را به نوعی، سقوط بریتانیا نیز می داند. چون بریتانیا نتوانست با مدیریتی که تا آن زمان پیش گرفته بود به پیشروی خود ادامه دهد. بریتانیا در وافع ناچار شد سیاست مسالمت آمیزش را با ایران و ايرانی تغییر دهد و عملا روش جدیدی موسوم به ابراز خشونت را در پیش بگیرد. نويسنده مي پرسد: "اگر راه اندازی کودتا علیه ایران خشونت نبود پس چه بود؟"

مولف کتاب، این وضعیت را به قول حافظ نوعی «نقاب ز رُخ در کشیدن» می داند! با تمام اینها مولف، دلایل خوبی برای اثبات برداشت های خود از این ماجرا ارایه می دهد با این حال مخاطب را تشویق به مراجعه به انبوه اسنادی می سازد که در گوشه و کنار دنیا پراکنده اند. شاید در حال حاضر کودتا دیگر مساله مهمی همانند قبل نباشد ولی خواهی نخواهی نسل حاضر همچنان به دنبال این پرسش است که کودتا می تواند باز در شرایط مشابه تکرار شود یا نه؟

کتاب حاضر بخشی از یک برنامه مفصل تلویزیونی است که مفسری به نام بریان لپینگ برای آی تی وی تهیه و تالیف کرده و کیفیت سقوط و انقراض امپراتوری انگلیس را در مستعمراتش شرح داده و با آنکه خود متذکر شده است که ایران هرگز مستعمره انگلیس نبوده فصلی را هم به ایران اختصاص داده است که این کتاب ترجمه همین فصل است که شامل اسناد و تفسیرهای بسیار خواندنی از این دوران به ویژه وقایع ملی شدن صنعت نفت ایران است که دهها تصویر نیز در کنار مطالب کتاب به روشن شدن مطلب کمک شایانی میکند.