سفرنامه میرزا حسین فراهانی

سفرنامه میرزا حسین فراهانی

نویسنده: حسین فراهانی 
به کوشش: حافظ فرمانفرمائیان
ناشر: دانشگاه تهران
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 390
اندازه کتاب: وزیری گالینگور - سال انتشار: 1342 - دوره چاپ: 1

کمیاب  - کیفیت : نو ؛ بر روی جلد اصلی با گالینگور صحافی شده

مروری بر کتاب

حاوی خاطرات و یادداشت های میرزا حسین فراهانی به قفقاز - عثمانی و مکه در سال 1303قمری

وضع قبور ائمه بقیع پیش از خراب کردن وهابی‌ها: در سفرنامه‏ های حج، وضع قبور ائمه بقیع قبل از خراب کردن وهابی‌ها به تفصیل شرح داده شده و تصاویری از آنها ارائه گردیده است از جمله این سفرنامه‏ ها، سفرنامه میرزا حسین فراهانی است. وی در سال 1302 قمری توفیق زیارت حج پیدا کرده و درباره قبور ائمه بقیع چنین نوشته است:

«قبرستان بقیع، قبرستان وسیعی است که در شرقی سور (بارو) مدینه متصل به دروازه سور واقع شده و دور تا دور آن را دیوار سه‏ذرعی از سنگ و آهک کشیده‏اند و چهار در دارد دو درب آن از طرف غرب و در کوچه پشت‏سور است و یک درب طرف جنوب و درب دیگر آن شرقی و طرف حش کوکب است که در کوچه باغهای بیرون شهر است و از بس در این قبرستان سرهم دفن کرده‏اند، اغلب قبرستان یک ذرع متجاوز از سطح زمین ارتفاع بهم رسانیده است و در اوقات آمدن حجاج به مدین، همه روزه درهای این قبرستان تا وقت مغرب باز است و هرکس می‏خواهد می‏رود و در غیر وقت‏حج، ظهر روز پنجشنبه باز می‏شود و تا نزدیک غروب روز جمعه بعد بسته است مگر آن که کسی بمیرد و آنجا دفن کنند.

چهار نفر از ائمه اثنی عشر ـ صلوات‏ الله علیهم اجمعین ـ در بقعه بزرگی که به‏طور هشت ضلعی ساخته شده، واقعند و اندرون و گنبد او سفیدکاری است و بنای این بقعه معلوم نیست از که و چه وقت‏بوده اما محمد علی پاشای مصری در سنه 1234 به امر سلطان محمود خان عثمانی تعمیر کرده و بعد همه ساله از جانب سلاطین عثمانی این بقعه مبارکه و سایر بقعه‏جات واقعه در بقیع تعمیر می‏شود در وسط این بقعه مبارکه، صندوق بزرگی است از چوب جنگلی خیلی ممتاز و در وسط این صندوق بزرگ دو صندوق چوبی دیگر است و در این دو صندوق پنج نفر مدفونند: یکی امام ممتحن حضرت حسن و یکی حضرت سجاد و یکی حضرت امام محمد باقر و یکی حضرت صادق ـ ‏علیهم السلام ـ است و یکی عباس عم رسول ‏الله ـ ‏صلی الله علیه وآله ـ است که بنی‏عباس از اولاد اویند و در وسط بقعه متبرکه در طاقنمای غربی مقبره‏ای است که به دیوار یک طرف او را ضریح آهنی ساخته‏اند و می‏گویند: قبر حضرت فاطمه زهرا ـ علیها السلام ـ است.

چند محل است که مشهور به قبر صدیقه طاهره است: یکی در بقیع در حجره‏ای که بیت‏الاحزان می‏گویند و به همین ملاحظه اغلب در بیت‏الاحزان نیز زیارت صدیقه کبری‏ ـ علیها السلام ـ را می‏خوانند و در جلو همین قبر مبارک، پرده گلابتون دور گنبد آویخته و از گلابتون بیرون آورده‏اند که: سلطان احمد بن سلطان محمد بن سلطان ابراهیم، (سنه احدی و ثلثین و ماه بعد الالف 1131)» .

مرحوم فراهانی می ‏افزاید:
«در این بقعه مبارکه دیگر زینتی نیست مگر دو چلچراغ کوچک و چند شمعدان برنز، و فرش زمین بقعه، حصیر است و چهار، پنج نفر متولی و خدام دارد که افبا عَن جفد هستند و مواظبتی ندارند و مقصودشان اخذ تنخواه (پول) از حجاج است. حجاج اهل تسنن بر سبیل ندرت در این بقعه متبرکه به زیارت می‏ آیند و برای آنها ممانعتی در زیارت نیست و تنخواهی از آنها گرفته نمی ‏شود.
اما حجاج شیعه هیچ‏یک را بی‏دادن وجه نمی‏گذارند داخل بقعه شوند مگر آن که هر دفعه تقریبا از یک قران الی پنج‏شاهی به خدام بدهند و از این تنخواهی که با این تفصیل از حجاج می‏گیرند، باید سهمی به نائب الحرم و سهمی به سید حسن پسر سید مصطفی که مطوف عجم است، برسد و بعد از دادن تنخواه هیچ نوع تقیه در زیارت و نماز نیست و هر زیارتی سراً یا جهراً می‏خواهند بکنند آزاد است و ابداً لساناً و یداً صدمه ‏ای به حجاج شیعه نمی‏ رسانند. پشت گنبد ائمه بقیع بقعه کوچکی است که بیت‏الاحزان حضرت زهرا ـ علیها السلام ـ است‏»‌.