سفرنامه فرنگستان ؛ سفر اول مظفرالدین شاه قاجار

سفرنامه فرنگستان

نویسنده: مظفرالدین شاه
به کوشش: امیر شیرازی 
ناشر: شرق
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 302
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1363 - دوره چاپ: 2 

کمیاب - کیفیت : درحد نو ؛ مهر دارد

مروری بر کتاب 

مصور

سفر اول مظفرالدین شاه قاجار

مظفرالدین شاه مانند پدرش مشتاق سفر به فرنگستان ـ اروپا ـ بود و مانند او به دشواریهای تامین هزینه سفرها اعتنا نمی‌کرد. روز 23 فروردین 1279 وی اولین سفر پرهزینه خود را به کشورهای اروپایی آغاز کرد.

خود مظفرالدين شاه هم در اين سفر، سفرنامه‌اى تنظيم كرده، اما سفرنامه ظهيرالدوله بسى مفيدتر از سفرنامه شاه است؛ زيرا شاه به خاطر مقام پادشاهى نمى‌توانسته آزادانه هر چه را مى‌خواهد بنويسد؛ اما ظهيرالدوله چنين مانعى نداشته و هر چه دلش مى‌خواسته آزادانه نگاشته و ما را بر بسيارى از اسرار درون پرده آگاه ساخته است. وى در نگارش حقايق بى پروايى خاصى از خود بروز داده است.

مؤلف على‌رغم بستگى تام و تمام به خاندان سلطنتى و على‌رغم اين كه خودش از صاحب‌منصبان عالى منزلت و نامدار دربار بوده و طبعا خود نيز در نابسامانى‌هايى سهيم است، با بى‌پروايى خاصى هيچ نكته‌اى را در پرده نگاه نداشته و حقايق را همچنانكه بوده نگاشته است.

ويژگى ديگر اين سفرنامه ترجمه برنامه‌هاى رسمى است كه دولت‌ها براى پذيرايى از شاه تنظيم مى‌كرده‌اند. در بسيارى از موارد نخستين ترجمه‌هايى كه از متون اروپايى به خصوص ترجمه‌هايى كه از اصطلاحات ادارى و سياسى و مقامات دولتى به عمل آمده است، گيراتر به نظر مى‌رسد و از نظر نزدیکى به معنى، اصلى‌تر و رساتر است.

شاه که چهارمین سال سلطنت خود را پشت سر می‌گذاشت، شدیداً علاقه‌مند بود که به تقلید از پدرش سفری به «فرنگستان» برود ولی با خزانه خالی، امکان تامین هزینه چنین سفری فراهم نبود، تا این که روز 9 بهمن 1278 امین‌السلطان (اتابک اعظم) صدراعظم وقت، که برای دومین بار با وعده تامین مخارج سفر شاه به این مقام منصوب شده بود، قراردادی برای دریافت 23 میلیون و پانصد هزار روبل قرضه از روسیه امضا کرد و عایدات گمرکات ایران را که ممر اصلی درآمد خزانه بود در ازاء آن به وثیقه گذاشت.

با دریافت این قرضه مقدمات سفر مظفرالدین شاه به فرانسه فراهم شد و موکب ملوکانه با جمع کثیری همراه که خود امین‌السلطان در راس آنان قرار داشت در روز 23 فروردین سال 1279 راهی اروپا شد.اولین سفر مظفرالدین شاه به اروپا هفت ماه به طول انجامید و در این مدت پنجمین پادشاه قاجار از کشورهای روسیه و اتریش و سوئیس و آلمان و بلژیک و فرانسه و در راه بازگشت از ترکیه عثمانی دیدن کرد. مظفرالدین شاه می‌خواست از انگلستان هم دیدن کند که به علت مرگ ملکه ویکتوریا و سوگواری دربار انگلیس برنامه این مسافرت لغو شد.

از وقایع مهم این سفر سوءقصد به جان مظفرالدین شاه در پاریس بود، که ضارب در کار خود توفیق نیافت و آسیبی به مظفرالدین شاه نرسید. سفر مظفرالدین شاه به اروپا که بخش اعظم قرضه دریافتی از روسیه صرف آن شد کمترین ثمره سیاسی یا اقتصادی برای ایران نداشت....