سفرنامه بهلر

نویسنده: الکساندر بهلر
مترجم: علی اکبر خداپرست
ناشر: توس
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 102
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1356 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : درحد نو _ نو

مروری بر کتاب 

جغرافياي رشت و مازندران در زمان سلطنت ناصرالدين شاه

در مورد احوالات موسیو بوهلر اطلاع دقیقی در دست نیست جز آنکه می دانیم این فرانسوی از دیپلمه های مدرسه پلی تکنیک پاریس بود و از جمله معلمانی بود که پس از تاسیس دارالفنون به استخدام دولت ایران درآمد و از سال 1269 معلم مهندسی مدرسه شد .

بواسطه تبحرش در حساب و هندسه و نقشه کشی و اردوکشی و در انجام خدمات صادقانه اش از رتبه معلمی به مقام سرتیپی ارتش ایران برگزیده شد و از جانب دولت ایران به ماموریتهایی اعزام شد تا در مورد احداث پادگان ها و قلاع دفاعی در نواحی مختلف کشور مطالعاتی را انجام دهد.

"سفرنامه گیلان و مازندران" ماحصل ماموریتی است که بدین منظور به این دو ناحیه داشته و شرح سفر وی به این دو منطقه است. بوهلر با نثری ساده و به دور از تکلف به بررسی جغرافیایی این دو ناحیه پرداخته و در جوار آن به بررسی مسایل اجتماعی و تا حدی مردم شناسی این دو ناحیه پرداخته و در مجموع اثری خواندنی و قابل استفاده را تالیف نموده است که اوضاع جغرافیایی و اجتماعی این دو خطه را در اوایل دوره ناصری پیش روی خواننده قرار می دهد.

موسیو الکساندر بهلر سرتیپ دربار ناصرالدین شاه قاجار بود که در این سفرنامه در حقیقت به تشریح جست و جوهای نظامی خود پرداخته است. او در سال 1269 خورشیدی به ایران آمد و به عنوان یکی از مدرسین مدرسه دارالفنون مشغول به فعالیت شد. در حقیقت خدمت صادقانه موسیو در دارالفنون او را به مقام سرتیپی ارتش ارتقا داد. سفرنامه بهلر با نثری ساده و روان جغرافیای گیلان و مازندران را به تصویر می کشد و مسائل اجتماعی و مردم شناسی را نیز مورد توجه قرار می دهد....

انزلی بندری است، مشتمل بر سیصد خانوار. و نهایت عرض مرداب از انتهای رود پیره بازار الی انزلی سه فرسخ و نهایت طول آن از مابین مشرق و جنوب و مابین شمال و مغرب تقریبا پنج فرسخ و نیم است. و نهایت عمق مرداب مذکور از یک ذرع و نیم است الی دو ذرع و اکثر جاهای آن از یک چاریک است الی یک ذرع. و اطراف آن جمیعا نیزار و بومش بطلاق است. و زمین آن نیزارها به نوعی است که عبور بر آن به هیچ رقم ممکن نیست. و رودخانه های بزرگ و کوچک بسیارند که از اطراف، داخل مرداب می شوند که در نقشه کل نموده شده است.

سر چشمه بعضی از انهار مذکور از کوه های اطراف آن است و متصل می شود به دریای کاسپین که عبارت از بحر خزر باشد. و این دهنه در امتداد شمال و شمال به مغرب واقع است و عمق دهنه مزبور به تفاوت است چنانچه از نقشه کل معلوم می شود. و عرضش چهار صد و سی ذرع است. و مقابل آن در میان مرداب دو جزیره می باشد که یکی از آن دو موسوم است به میان پشته و مشتمل بر ده خانوار است.

و آن جزیره به ترکیب نعل واقع است و ارتفاع وسط آن از مرداب یک ذرع و نیم است الی دو ذرع و نهایت طولی آن که از مشرق به مغرب است، هزار و چهارصد نوع است و نهایت عرض طرف شرقی آن هشتصد و پنجاه ذرع است و انبار کوچکی به جهت گذاشتن باروت در آن ترتیب داده اند. از طرف شمالی آن از دهنه مرداب الی دریا هفتصد ذرع است. و دیگری نامیده شده است به نیزار و جمیع آن نیزار و بطلاق می باشد و این جزیره در امتداد شمال و شمال به جنوب است.