سفرنامه ابن جبیر

سفرنامه ابن جبیر

نویسنده: محمدبن احمد ابن جبیر
مترجم: پرویز اتابکی
ناشر: آستان قدس رضوی، دانشگاه امام رضا(ع)
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 424
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1370 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : درحد نو _ نو ؛ لبه جلد رد تاخوردگی دارد

مروری بر کتاب

ابوالحسین، محمد بن احمد بن جبیر، دبیر، ادیب، نویسنده، فقیه، محدث، شاعر و جهانگرد اندلسی و عرب تبار، در سال 540 هجری در بلنسیه در شرق اسپانیا زاده شد. مدتی در «شاطبه» بسر برد و به فراگیری ادبیات و علوم دینی پرداخت; آنگاه به «غرناطه» رفت و به خدمت حاکم موحد آن شهر; ابوسعید عثمان بن عبدالمؤمن در آمد و کاتب او شد.

پس از مدتی حاکم او را ناچار به شرابخواری کرد و هفت جام باده به او نوشانید. ابن جبیر از ادامه خدمت پوزش خواست و برای استخوان سبک کردن و زدودن اثر این گناه، قصد ادای فریضه حج کرد.سی و هشت ساله بود که به کشتی نشست و پس از یک ماه به اسکندریه رسید و در آنجا از عاملان حاکمِ شهر و زکات ستانان، نادرستی هایی دید که آنها را ثبت کرد.ازآنجا راهی قاهره و سپس «عیذاب» شد و آن بندر را به قصد جده ترک گفت.

شرح سفرهای او به ویژه آنچه درباره سیسیل است، از مهم‌ترین و سودمندترین مؤلفات عرب در جغرافیای این جزیره است. وی در توصیف جزدیات شهر مکه و وصف ویژگی‌های خانه خدا و تحقیق در اندازه‌گیری‌ها و مساحی حرم و شبستان‌ها و مشخصات ستون‌ها و درهای بیت‌الله و مشاهد متبرک آن دیار و گزارش مراسم گشودن در کعبه و دیگر جزئیات به دقت و تفصیل کوشیده و با نثری ادیبانه که چاشنی سجعی لطیف و هنرمندانه نیز دارد، یادگاری پربار از خود بر جای نهاده است.

بجز اشعار پراکنده در تذکره ها، تنها اثر بجا مانده از ابن جبیر، همین سفر نامه است که تا مدت ها تنها نامی از آن وجود داشت. تا آن که نسخهای از آن ـ که در قرن نهم کتابت شده بود ـ به دست آمد و پس از تصحیح منتشر شد و بعدها به زبان های انگلیسی، ایتالیایی، فرانسوی و اخیراً فارسی ترجمه شد.

این سفر نامه مورد استفاده مؤلفان بسیاری قرار گرفت و از آن اقتباس و حتی رونویسی شد.مؤلف آنچه را در طول نخستین سفر خود مشاهده میکند، روز به روز یاد داشت میکند و اطلاعات بسیاری از وضع سفر، تجارت، اوضاع جغرافیایی و مسیر خود در اختیارمان قرار میدهد. بخش عمده این رحله به توصیف زیارت مکه و مشخصاً خانه خدا اختصاص دارد و منبعی ارزشمند برای محققان به شمار میرود.نثر ابن جبیر در مجموع ساده و روان است هر چند گاه گاه به سجع پردازی روی میآورد.

او بیدریغ خواننده را با احساسات خود آشنا و شریک میکند و با ذکر جزئیات و ارائه رهنمودهایی میکوشد مخاطب را از تکرار اشتباهات خود در انتخاب مسیر باز دارد.ابن جبیر، به صورت ماهانه گزارش نویسی سفرش را تنظیم کرده است. سفر، از ماه شوال سال ۵۷۸ آغاز و به صورت ماهانه به ماه محرم ۵۸۱ ختم شده است. این اثر، از دیدگاه ادبی در میان سفرنامه‌ها واجد اهمیت بسیار است. اسلوب کتاب، ادیبانه است و غالبا سجع در آن به کار رفته است. مؤلف، مطالبی را که گاه ملال آور به نظر می‌رسد، با احساس و سرزندگی و بدون تکلف بیان داشته است. اثر او زیبا و دارای شیوه نگارشی استوار است...