سرگذشت ترجمه های من ؛ متن کامل

سرگذشت ترجمه های من

نویسنده: محمد قاضی
ناشر: روایت
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 646
اندازه کتاب: رقعی گالینگور - سال انتشار: 1373 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : درحد نو _ نو ؛ بدون روکش

مروری بر کتاب 

کتاب "سرگذشت ترجمه های من" کتابیست که به معرفی آثار ترجمه شده استاد می پردازد و به قلم خود ایشان، 3 سال قبل از مرگشان، چاپ شد. در مقدمه کتاب اینگونه آمده است که آقای جنتی، یک از مدیران انتشارات "روایت"، به استاد پیشنهاد کرده اند که از ترجمه های فراوانشان -که تعدادشان نزدیک به هفتاد اثر است - سالهای ترجمه، شرحی درباره علت اقدام به ترجمه و توضیح مختصری از موضوع کتاب، و سپس منتخبی از متن ترجمه را، تنظیم و تدوین کنند و استاد پذیرفته اند که با وجود ضعف پیری و ورود به هشتاد سالگی، به این مهم بپردازند. 

روزی در خانه نشسته و به کار خود یعنی ترجمه مشغول بودم که دیدم آقایان جنتی و جعفریه مدیران مشترک انتشارات «روایت» از در درآمدند و چند نسخه ای از چاپ تازه (پنجم) کتاب «زارا» را که نوشته خود من است برایم آوردند. ضمن ابراز تشکر و صحبت درباره تسریع در امر چاپ و نشر کتاب «غروب فرشتگان» اثر پاسکال چاکماکیان نویسنده فرانسوی زبان ارمنی که من از زبان فرانسه به فارسی ترجمه کرده ام و به وسیله انتشارات «روایت» چاپ و نشر خواهد شد آقای جنتی گله کردند و گفتند که شما از پارسال تا به حال و عده اثر تازه ای اعم از ترجمه با تألیف به ما داده ولی به وعده وفا نکرده اید.

من درد پیری و ضعف چشم و در دست نداشتن یک اثر خارجی جالب توجه برای ترجمه را به عنوان عذر در وفا نکردن به عهد مطرح کردم، ولی آقای جنتی این پوزشها را موجه ندانستند و پیشنهادی به من کردند که به نظرم بسیار جالب آمد. گفتند از ترجمه های فراوانی که کرده اید و تعداد آنها نزدیک به هفتاد اثر است، به ترتیب سالهای ترجمه، شرحی درباره علت اقدام به ترجمه و توضیح مختصری از موضوع کتاب، و سپس منتخبی از متن ترجمه را به عنوان نمونه تدوین و تنظیم کنید و مجموع آن را به صورت کتابی به ما بدهید که چاپ کنیم.

سپس به گفته افزودند: مجموع این منتخبات و این توضیحات اثر جالبی خواهد بود که هم خوانندگان را با کلیه آثار شما و با سبکهای مختلف ترجمه تان آشنا خواهد کرد و هم راهنمای خوبی برای مترجمان تازه کار و علاقه مند به شیوه ترجمه شما خواهد بود. در عین حال، با تالیف و تدوین چنین اثر جالبی دین خود به ما را نیز ادا کرده اید.

من از این پیشنهاد خوشم آمد و قول دادم که با وجود درد ضعف پیری و ورود به هشتاد سالگی چنانچه باز عمری باقی باشد و شور و توانی برای ادامه کار در خود بیابم به انجام این کار مهم بپردازم. و اینک ابتدا با شرح دو اثر که نخستین آثار ترجمه من از دوران جوانی هستند به وفای به عهد شروع کردم. این دو اثر یکی سناریویی از دن کیشوت است، و دیگر کلود ولگرد، اثر ویکتور هوگو نویسنده نامدار فرانسوی، و بدیهی است که پس از آن دو به ترتیب به شرح و توضیح لازم درباره بقیه آثارم نیز خواهم پرداخت....

در این کتاب، تنها به خلاصه اثر و بخشی از متن آن بسنده نشده است و مترجم، در مورد روحیه و خاطراتش حین ترجمه مطلب نیز، نوشته است؛ از این رو میتوان به جرأت گفت که "سرگذشت ترجمه های من" روح دارد.  کتاب با معرفی "سناریوی دُن کیشوت" بعنوان اولین اثر ترجمه شده محمد قاضی میپردازد و البته شرح بیشتر در مورد "دُن کیشوت" سروانتس را به حدود 100 صفحه بعد از آن، و شرح چگونگی ترجمه دوره ی کاملش، موکول میکند.  بعد از آن به نوشتن از "کلود ولگرد" هوگو میپردازد و خلاصه ای شیوا و روان و بخشی از متن را عرضه میکند. در بخش سوم به اثری به نام "زارا" (تلفظ کردی زهرا) پرداخته شده است که ترجمه نبوده و از نوشته های خود استاد به شمار می رود. "زارا" یک داستان حقیقی بسیار زیبای کُردی است که ابتدا در سال 1319 استاد آن را تحت فشارهای مالی شدید به چاپ رساندند و در سال 1370، سر فرصت مجددا این داستان را ویرایش کردند و چاپ شد. 

عنوان چهارم کتاب "جزیره پنگوئن ها"ی آناتول فرانس است که محمد قاضی برای انتشار آن مصائب زیادی را تحمل کرد. وقتی هیچ موسسه ای حاضر به انتشار آن نمی شد، مردی به نام آقای مشفق، به شرط آنکه کتاب دیگری از محمد قاضی ترجمه شده، منتشر شود، حاضر به چاپ آن شد. ایشان کتاب "سپید دندان" جک لندن را پیشنهاد کردند. محمد قاضی در عرض 5 ماه کتاب را ترجمه کرد و پس از چاپ "سپید دندان"، توانست "جزیره پنگوئن ها" را نیز به چاپ برساند.
در عنوان بعدی، کتاب "شاهزاده و گدا"ی مارک تواین معرفی می شود و در این میان، محمد قاضی لازم دانسته است تا در مورد خودِ مارک تواین نیز اطلاعاتی را پیش روی خواننده بگذارد. از این رو در مورد مارک تواین و زندگی این نویسنده بزرگ، مطالب قابل توجهی را به خواننده منتقل میکند.

عنوان بعدی، یکی از دلنشین کتابهایی که در کل تاریخ بشر منتشر شده است، کتاب "شازده کوچولو" ی دوسنت اگزوپری است. هرچند این روزها اکثر افراد، شازده کوچولوی شاملو را در دست دارند، اولین مترجم شازده کوچولو، محمد قاضی بوده است. خواننده هرچه بیشتر در این کتاب پیش می رود، بیشتر تشنه خواندن آثار معرفی شده می شود. از شازده کوچولو به بعد، از عنوان "ساده دل" ولتر، نوشته ها سنگین تر میشود و این احساس به خواننده دست میدهد که باید با تأمل و تمرکز بیشتری کتاب را مطالعه کند و یا شاید در برخی جاها توقف کند، اثر معرفی شده را بیابد، مطالعه کند و سپس به "سرگذشت ترجمه های من" بازگردد...