سرگذشت تاریخ نگاری ادبیات معاصر ایران

سرگذشت تاریخ نگاری ادبیات معاصر ایران

نویسنده: حسن میر عابدینی
ناشر: نشر نو
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 444
اندازه کتاب: وزیری گالینگور روکشدار - سال انتشار: 1396 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

ادبیات معاصر، از نظر کمّی و کیفی، به جایی رسیده است که ضرورت دارد جست‌وجوهای بیشتری در علل و اسبابِ پیدایش آن صورت گیرد و در پرتوِ پژوهش‌های تازه، تاریخ‌های نوشته شده دربارهٔ آن بازنگری شود. «سرگذشت تاریخ‌نگاری ادبیات معاصر ایران» به نگارش تاریخ ادبیات معاصر و معرفی ارزش‌های آن پرداخته است. 

نویسنده معقتد است از آغاز ورود به روزگار نو، از دوره بیداری و نهضت مشروطه به این سو، در بازشناسی و معرفی ادبیات کلاسیک، کارهای بسیاری انجام شده، از تصحیح انتقادی آثار و چاپ منتخباتی از آنها گرفته تا بررسی‌ها و تاریخ‌نگاری‌های ادبی. در مراکز مطالعاتی و دانشگاهی هم، این ادبیات همواره موضوع تدریس و پژوهش بوده است. اما به ادبیات و به ویژه نثر معاصر توجه چندانی نشده و نتیجه این بوده که جایگاهش به درستی شناخته نشده است.

یکی از راه های معرفی ارزش‌های ادبیات معاصر نگارش تاریخ آن است. ادبیات معاصر، از نظر کمی و کیفی به جایی رسیده است که ضرورت دارد جست و جوهای بیشتری در علل و اسباب پیدایش آن صورت بگیرد و در پرتو پژوهش‌های تازه، تاریخ های نوشته شده درباره آن بازنگری شود. ادوارد براون نویسنده کتاب ۴ جلدی تاریخ ادبی ایران، نخستین محققی است که لزوم تحقیق درباره ادبیات معاصر را عملا متذکر شد. بنابراین می توان سابقه نگارش تاریخ ادبیات معاصر را از فصل های پایانی جلد چهارم کتاب براون پی گیری کرد.

در دهه ۱۳۴۰، دو محقق ایرانی مقیم اروپا، بزرگ علوی در برلین و حسن کامشاد در لندن، با هدف تکمیل کار بروان برای تالیف تاریخ منتظم ادبیات به ویژه نثر معاصر، گام های نخست را برداشتند. این دو هم آثار خود را بر اساس دوره های سیاسی تاریخ ایران طرح ریزی کردند؛ اما از مرحله کتاب شناسی و فهرست‌نگاری صرف، از نوع کار رشید یاسمی گذشتند و ضمن کوشش برای ترسیم سیر تطور ادبی، به معیارهای تاریخی و انتقادی در ارزیابی آثار ادبی رسیدند. اثر هر دوی این محققان، با همه ضعف روش‌شناختی و کمبودهای محتوایی، از نظر معرفی ادبیات معاصر ایران به بیگانگان موفق بوده و به عنوان کتاب درسی در دانشگاه های اروپا و آمریکا تدریس شده است.

در فاصله بین تالیف رشید یاسمی و آثار بزرگ علوی و کامشاد، کارهای پراکنده ای در این زمینه صورت گرفت که در هموار کردن راه برای نگارش تاریخ ادبیات معاصر نقش دارند. نمونه اش جلد سوم سبک شناسی ملک الشعرای بهار است.
کتاب  «سرگذشت تاریخ نگاری ادبیات معاصر ایران» ادامه روند تلاش و کوشش محققان و پژوهشگران مذکور است.

فهرست

تاریخ‌نگاری ادبی ایران (براون، بهار، زرین‌کوب، استعلامی، ...)
ایران شناسان روس (کومیسارف، نیکیتین، کلیاشتورینا، ...)
ایران شناسان غربی (ماخالسکی، ریپکا، کوبیچکوا، ...)
مؤلفان گلچین‌های ادبی (هشترودی، نفیسی، افشار، ...)
راویان داستان‌نویسی (خانلری، زوارزاده، مدرسی، م. آزاد، ...)
نگارندگان تاریخچهٔ شعر (نیما یوشیج، اسحاق، شفیعی کدکنی، ...)
گزارشگران سیر نمایش (نوشین، جنتی عطایی، بیضایی، فروغ، ...)