زوال پدرسالاری ؛ فروپاشی خانواده یا ظهور خانواده مدنی؟

زوال پدرسالاری

نویسنده: سیدمحمدامین قانعی راد
ناشر: نقد فرهنگ
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 268
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1396 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

فروپاشی خانواده یا ظهور خانواده مدنی؟

تحولات فرهنگی، سیاسی و اجتماعی در سده اخیر- و به طور خاص از انقلاب مشروطه تاکنون- و به خصوص در این چند دهه اخیر برای جامعه ایران وضعیت‌های متعارضی را پدید آورده است. در این میان، یکی از زمینه‌های اساسی تحول نهادین در جامعه ما، دگرگونی ساختار قدرت در خانواده است.

امروزه پیامدهای تحولات نهاد خانواده در جامعه ایران، به یک دل نگرانی عمومی تبدیل شده است و در این مورد معمولا دیدگاه‌های یک سویه‌ای بیان می‌شود. برخی با بدبینی تمام از پایان خانواده و برخی دیگر از ظهور خانواده‌ای انسانی‌تر و مدنی‌تر سخن می‌گویند.

این اثر، دگردیسی خانواده را در دو سمت و سوی متفاوت فروپاشی و مدنی شدن دنبال می‌کند. در شرایط کنونی خانواده در وضعیتی ابهام آمیز و در میانه «فروپاشی» و «مدنی شدن» به عنوان دو امکان متفاوت قرار دارد. جامعه ایرانی از یکسو با «خانواده‌های گسسته» و فروپاشیده و از سوی دیگر با «خانواده‌های مدنی» روبرو می‌باشد. در بین این دو امکان متفاوت نیز لزوما نباید به دنبال پیروزی انحصاری یکی از آن‌ها بود و این دو امکان متعارض حتی می‌توانند به طور همزمان وجود داشته باشند.

زوال پدرسالاری فقط در خانواده رخ نمی دهد و به عنوان فرایندی گسترده همه ی نهادهای اجتماعی را تحت تأثیر قرار می دهد. دموکراتیک شدن جامعه یک فرایند کلی درزمینه ی تغییر ساختار روابط اجتماعی است که در سطوح مختلف کلان، میانه و خرد خود را آشکار می سازد. این فرایند ساختاری البته در سطح آگاهی، تناظر خود را نیز دارد. دموکراتیک شدن خانواده بیانگر پیشرفت دگرگونی در ساختار قدرت در مقیاس خرد است.

پیشرفت فرایند دموکراتیک شدن جامعه در سطوح مختلف با یکدیگر توازی دارد و این توازی باعث می شود که سطوح مختلف همدیگر را تقویت کنند. اعضای جامعه در سطح کلان خواهان مشارکت در فرایندهای قدرت و در سطح خرد به دنبال مشارکت در تعیین سرنوشت خانواده خود هستند. گسترش خشونت های اجتماعی و خشونت های خانوادگی با همدیگر ارتباط دارند.

زمانی که فرآیند دموکراتیک شدن جامعه با مقاومت نخبگان سیاسی مواجه شود، ممکن است فعالیت مسالمت آمیز مردم برای به دست آوردن حق انتخاب، به شورش و خشونت اجتماعی بینجامد. تنش ها و خشونت های خانوادگی نیز معادل خشونت های اجتماعی در مقیاس خرد می باشند که در شرایط فقدان به رسمیت شناسی حق تصمیم گیری و یا تعارض بین حقوق افراد متفاوت برای تصمیم گیری در خانواده اتفاق می افتد