زندگی نامه کوروش بزرگ ، شاه جهان

زندگی نامه کوروش بزرگ ، شاه جهان

نویسنده: مت واترز
مترجم: علی اصغر سلحشور
ناشر: تاریخ ایران
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 340
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1402 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

مصور

مدارک تاریخی ، منابع نوشتاری ، شواهد باستان شناسی

بی‌تردید کوروش بزرگ بنیان‌گذار شاهنشاهی هخامنشی یکی از بزرگ‌ترین و نامدارترین شخصیت‌های تاریخ جهان به شمار می‌رود. او از محبوبیت و آواژۀ چشمگیری در روزگار باستان برخوردار بود که البته تا به امروز نیز با شدت و ضعف ادامه داشته است. شخصیت مثبت و مردمی کوروش در منابع گوناگونی نشان داده شده است؛ از منابع عهد عتیق گرفته (اشعیا، ارمیا، دانیال) تا منابع کلاسیک یونانی و رومی شخصیت کوروش را ستوده‌اند و برای او به عنوان شاهی مردم‌دار و نیک‌خواه احترام ویژه‌ای قایل شده‌اند؛ درواقع هیچ پادشاهی به اندازۀ کوروش با بازخوردهای مثبت روبرو نشده است.

کوروش بزرگ بنیان‌گذار شاهنشاهی پارسی هخامنشی از سال 559 تا 530 پ.م فرمانروایی کرد. او شخصیتی تحول‌آفرین در تاریخ جهان بود و برای مردمان بسیاری چیزهای زیادی به ارمغان آورد. او برای پارسیان و ایلامیان متقدم رهبری شگفت‌انگیز و استثنایی بود که آنها را به صحنۀ جهانی واردکرد که از آسیای میانه تا آناتولی و فراتر از آن گسترده بود؛ رؤیایی که در قالب افزایش چشمگیر ثروت آنها هم از نظر استعاری و نمادین و هم در واقعیت محقق شد.

یکی از منابع مهم دورۀ پادشاهی کوروش متون نوشته‌شده به خط میخی و زبان اکدی است که مشهورترین این اسناد استوانۀ کوروش است؛ اما این سند تنها مدرک اکدی دربارۀ کوروش نیست؛ مدارکی مانند رویدادنامۀ نبونئید، استوانه سیپر نبونئید، استل حران، روایت منظوم و متن رؤیا از جملۀ آنها هستند. البته متونی مانند متون قراردادی و یادداشت‌های روزانۀ نجومی نیز اطلاعات کلی دربارۀ شاهان بابل از جمله کوروش در اختیار قرار می‌دهند.

متن متأخر دیگری به نام پیشگویی دودمانی نیز از کوروش به عنوان شاه ایلام یاد کرده است. مت واترز در این کتاب زوایای گوناگون شخصیت کوروش را در مدارک گوناگون تاریخی، نوشتاری و شواهد باستان‌شناختی بررسی کرده است. مزیت اصلی کتاب نیز همین است که تنها به کشورگشایی‌ها یا فتوحات کوروش نپرداخته است و وجوه گوناگون شخصیت و زندگانی کوروش مانند قومیت، خاستگاه و زادگاه، دودمان و تبار، نیاکان، زاده‌شدن و مرگ، پیوند دودمانی او با داریوش یکم و پیوند خونی او با آستیاگ، تدابیر جنگی، باورهای دینی و آیین، ساختن یادمان‌ها، بناها و احداث پردیس و باغ شاهی در پاسارگاد، پسران و دختران او و .... را در مدارک تاریخی، نوشتاری و شواهد باستان‌شناختی مورد بحث قرار داده است.

نویسنده در این کتاب منابع نوشتاری کمتر شناخته‌شده‌ای مانند آجرهای نوشته‌دار اکدی یافت‌شده از کوروش در اور و اوروک (میان‌رودان) را نیز بررسی کرده است و در یکی از پیوست‌های کتاب ترجمۀ جدیدی از استوانۀ کوروش ارائه داده است. یکی از مباحث جالب کتاب نیز موجودیت و جایگاه والای دختران کوروش بزرگ، آتوسا و آرتیستونه (ایرتشدونه) در منابع نوشتاری و به‌ویژه گل‌نوشته‌های بایگانی باروی تخت‌جمشید است که نشان می‌دهد این دختران به واسطۀ پدر نامدار خود به بالاترین مقام و جایگاه در دورۀ داریوش بزرگ دست یافتند.

کوروش دوم بنیانگذار شاهنشاهی هخامنشی ، بی‌گمان از برجسته‌ترین و سرنوشت‌سازترین چهره‌های تاریخی جهان باستان به شمار می‌رود و این خود انگیزه‌ای بر بررسی هرچه بیشتر پیرامون زندگی و کارنامۀ او است. از ویژگی‌های اثر پیشِ رو نیز که آن را از دیگر آثارِ منتشرشده، پیرامون این شخصیتِ تاریخ‌ساز، جدا می‌سازد، بررسی ابعاد و دیدگاه‌های گوناگون زندگی او بر پایۀ مدارک تاریخی، منابع نوشتاری (به‌ویژه منابع اکدی) و شواهد باستان‌شناختی است که با تمرکز بر پایتخت او (پاسارگاد) انجام شده است.

مت واترز، نویسندۀ کتاب، استاد تاریخ کلاسیک و باستان دانشگاه ویسکانسین آمریکا است. او دکترای خود را در رشته تاریخ باستان از دانشگاه پنسیلوانیا دریافت کرده و خطِ اصلی پژوهشی‌اش تاریخ هخامنشی و تاریخ‌نگاری یونانی است. آثار جدیدِ منتشرشدۀ او بیشتر مقالاتی پیرامون تاریخ هزارۀ نخست پیش از میلاد، به‌ویژه پیوندهای پارسی- یونانی در این دوره است.

وی در این کتاب زوایای گوناگون شخصیت کوروش را در مدارک گوناگون تاریخی، نوشتاری و شواهد باستان‌شناختی بررسی کرده است. مزیت اصلی کتاب نیز همین است که تنها به کشورگشایی‌ها یا فتوحات کوروش نپرداخته است و وجوه گوناگون شخصیت و زندگانی کوروش مانند قومیت، خاستگاه و زادگاه، دودمان و تبار، نیاکان، زاده‌شدن و مرگ، پیوند دودمانی او با داریوش یکم و پیوند خونی او با آستیاگ، تدابیر جنگی، باورهای دینی و آیین، ساختن یادمان‌ها، بناها و احداث پردیس و باغ شاهی در پاسارگاد، پسران و دختران او و .... را در مدارک تاریخی، نوشتاری و شواهد باستان‌شناختی مورد بحث قرار داده است.

فهرست

پیش‌گفتار مترجم
پیش‌گفتار نویسنده
جدول گاه‌نگارانه
خط سیر یا بازۀ زمانی
فصل اول: دیباچه: شاهان انشان
فصل دوم: نیروی سرسخت
فصل سوم: در مسیر پیشروی
فصل چهارم: برگزیده
فصل پنجم: طرح و پروژۀ شاهنشاهی
فصل ششم: میراث پیوست
A: دربارۀ منابع پیوست
B: ترجمۀ استوانۀ کوروش پیوست
C: چیشپیش و هخامنشیان
کتاب‌شناسی
نمایه