زندگی سیاسی ابراهیم حکیمی (حکیم الملک)

زندگی سیاسی ابراهیم حکیمی (حکیم الملک)

نویسنده: جعفر مهدی نیا
ناشر: امید فردا
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 465
اندازه کتاب: وزیری سلفون - سال انتشار: 1382 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : درحد نو ؛ عطف کتاب زدگی مختصری داشته و لبه حدود 15 صفحه کتاب رد زردی مختصری دارد

مروری بر کتاب 

مصور

'ابراهیم حکیمی 'معروف به حکیم‌الملک در 1286ق در زمان سلطنت ناصرالدین شاه, در تبریز به دنیا آمد .در پاریس پزشکی خواند .طبیب مخصوص مظفرالدین شاه شد و به مجلس شورا راه یافت .در دوره مشروطیت دوم برای اولین بار وزیر مالیه شد .در دولت‌های بعدی نیز وزارت معارف و مالیه, دارایی, خارجه, عدلیه را به عهده داشت و چندین بار نیز به وکالت مجلس انتخاب گردید .در سال‌های 1324و 1326به نخست وزیری رسید .در سال 1328وزیر دربار شد .مدتی نیز سناتور بود .عاقبت در سال 1338ش در 92سالگی درگذشت .

ابراهیم حکیمی (حکیم الملک) مردی قانع و آزادمنشی بود. توده ای ها به وی غول ارتجاع و عامل استعمار، روزنامه فکاهی توفیق، به او اسکلت فناناپذیر و مخالفین سیاسیش وی را صاحب لژ در دستگاه فراماسون های ایران لقب داده بودند. حکیمی مرد بی آزاری بود، در هیچ یک از سه کابینه او کار مثبتی انجام نگرفت و می توان گفت کاری که به ضرر ملک و ملت باشد نیز انجام نداد.حکیمی، هادی اشتری، تقی زاده، نجم الملک و دکتر طاهری عضو حزب عامیون بودند.

حکیمی در دوره اول مجلس شورای ملی به نمایندگی برگزیده شد اما در پی به توپ بسته شدن مجلس، به سفارت فرانسه پناهنده شد و سپس به اروپا رفت و در آنجا بر ضد محمدعلی شاه به فعالیت پرداخت. وی بعد از فتح تهران و برکناری محمدعلی شاه، به ایران بازگشت و در انجمن آشتی ملی که برای تدوین قانون انتخابات تشکیل شده بود و در انجمن نظّار، که نظارت بر انتخابات تهران را برعهده داشت، حضور داشت.

در دومین دوره مجلس شورای ملی (1328 هجری قمری)، حکیمی نماینده مردم آذربایجان شد. در اولین دولت بعد از فتح تهران به ریاست مستوفی الممالک، وزیر مالیه شد اما چند ماه بیشتر در این سمت نماند. در دولت دوم محمدولی خان سپهدار، وزیر علوم و اوقاف و فواید عامه و در دولت صمصام السلطنه، وزیر مالیه بود اما پس از مدتی استعفا کرد. در دولت های کوتاه مدت قبل از کودتای سوم اسفند، نظیر دولت علاءالسلطنه، مشیرالدوله، عین الدوله، مستوفی الممالک و صمصام السلطنه، حکیمی به تناوب وزارت علوم و اوقاف و فواید عامه، وزارت مالیه و وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه را برعهده داشت.

 حکیم الممالک در کابینه محمد ولی خان سپهدار اعظم (1290 ه.ش) وزیر معارف و اوقاف بود. در کابینه سوم مستوفی الممالک (1294 ه.ش) و کابینه میرزا محمد علی خان علاءالسلطنه (1296 ه.ش) نیز همین مقام را داشت. از کارهای مهم حکیمی در دوره های وزارت او تأسیس مدرسه حقوق زیر نظر وزارت معارف، تأسیس مدرسه نقاشی به ریاست کمال الملک، تصویب قانون اعزام دانشجو به خارج از کشور و تأسیس دارالمعلمین بود.

 از 1300/11ه.ش. تا 1301/03ه.ش در کابینه حسن پیرنیا (مشیرالدوله) بود.وزارت مالیه ایران(دوره قاجار) در اولین دولت مستوفی الممالک، وزیر مالیه شد ولی بیشتر از چند ماه در این سمت نبود و جای خود را به صنیع الدوله داد. در کابینه نجفقلی خان صمصام السلطنه (1290ه.ش) نیز وزیر مالیه شد اما چندی بعد استعفا داد.

از اقدامات مهم حکیمی در دوره های وزارت او (تا روی کار آمدن رضاخان) : تأسیس مدرسه حقوق زیر نظر وزارت معارف، تأسیس مدرسه نقاشی به ریاست کمال الملک، تصویب قانون اعزام دانشجو به خارج از کشور، و تأسیس دارالمعلمین بود. از جمله فعالیت های سیاسی حکیمی در این دوره مشارکت در تأسیس حزب تجدد همراه با علی اکبر داور و عبدالحسین تیمورتاش و محمد تدین بود. در جریان کودتای اسفند 1299، عوامل کودتا وی را دستگیر و چندی بازداشت کردند. با روی کار آمدن رضاخان سردار سپه، حکیمی از سیاست کناره گرفت و به تألیف پرداخت، اما اثری از او به چاپ نرسید.

پس از سقوط رضاشاه در شهریور 1320، حکیمی به صحنه ی سیاست بازگشت و در مرداد 1321 در دولت قوام السلطنه وزیر مشاور شد، و پس از سقوط آن دولت در بهمن همان سال، تا 1324 عهده دار سمت دولتی دیگری نشد. در اردیبهشت 1324، فراکسیون های مختلف مجلس به نخست وزیری وی به عنوان دولتمردی محترم و بدون مناسبات نزدیک با قدرت های خارجی، متمایل شدند ولی او در انتخاب وزیران، نظر نمایندگان را تأمین نکرد و در نتیجه، مجلس به وی رأی اعتماد نداد. در اسناد مجلس شورای ملی درباره این جلسه آمده است: «مجلس شورای ملی در جلسه 1324/3/13 نسبت به کابینه آقای حکیمی نخست وزیر رأی اعتماد گرفته و چون 25 نفر از 95 نفر عده حاضر فقط رأی مثبت داده بودند لذا اکثریت حاصل نگردید.»

فهرست

1 :ـ اوضاع ایران بعد از اشغال شهریور 1320,
2ـ روزهای بحرانی دوران نخست وزیری صدرالاشراف,
3ـ طرح تشکیل کمیسیون سه جانبه در دومین کابینه حکیمی,
4ـ جدایی آذربایجان و کردستان از ایران,
5ـ خدمات برجسته تاریخی قوام‌السلطنه,
6ـ تشکیل سومین کابینه حکیمی پس از سقوط دولت قوام
عکس‌ ها
فهرست اعلام