زنان پیغمبر اسلام

زنان پیغمبر اسلام

نویسنده: عمادالدین حسین اصفهانی
ناشر: محمد
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 440
اندازه کتاب: وزیری گالینگور - سال انتشار: 1368 - دوره چاپ : 6

کمیاب - کیفیت : در حد نو _ نو

مروری بر کتاب

دین مقدس اسلام ازدواج‌های نامحدود و بی‌قید و شرط را محدود و مشروط به شرایطی خاص مثل؛ عدالت (عاطفی،مادی) و رعایت برابری بین همسران نموده است. و براساس آیات قرآن کریم هر مرد مسلمان به شرط داشتن توانائی مالی و رعایت عدالت بین همسران خود می‌تواند تا چهار همسر دائم به صورت همزمان اختیار کند. و لی وقتی در مورد پیامبر اسلام (ص) مشاهده می‌کنیم که آن حضرت بیش از چهار همسر دائم اختیار کرده بودند.

برخی مسئله تعدد همسران پیامبر (ص) را نقطه ضعفی در زندگی آن حضرت می‌دانند و گاه با تعدد زوجات در زمان ما که معمولاً ناشی از شهوت‌رانی و رسیدن به مال و منال پدر زن و استعمار زنان برای کارهای شخصی است.

آن را مقایسه می‌کننداساساً این طرز تلقی­های امروزه از تعدد زوجات در آن دوره مطرح نبوده چرا که مخالفان زیادی که درصد اسلام سعی داشتند با هر بهانه و اشکالی به آن حضرت و ایراد بگیرند، به این موضوع اشاره نکرده‌اند از سوی دیگر ازدواج‌های متعدد پیامبر (ص) قبل از نزول آیه قرآن بود که تعداد زنان را محدود به چهار عدد می‌کند چرا که آیه مذکور در اواخر سال هشتم هجری نازل شد که بعد از آن پیامبر (ص) ازدواجی نکردند و لذا همسران خود را قبل نزول این آیه اختیار کرده بودند.

پیامبر گرامی اسلام در سن بیست و پنج سالگی که اوج جوانی یک انسان است با زنی چهل ساله ازدواج کرد که قبلاً دو بار ازدواج کرده و از شوهران قبلی فرزند هم داشت. حضرت پیامبر حدود 25 سال با حضرت خدیجه بنت خویلد،زندگی کردند و تا زمانی هم که این بانو در قید حیات بودند با هیچ زنی ازدواج نکردند پس از آن نیز هیچ دوشیزه‌ای را جز عایشه ،آنهم در سن بالای 50 سالگی، به ازدواج خود نیاورد....

همسران پیامبر(ص) :

1)- خدیجه؛ پیامبر اسلام (ص) در 25 سالگی، یعنی 15 سال قبل از بعثت با بانویی به نام خدیجه دختر خویلد ازدواج کرد. وی از جمله زنان بزرگ و برجسته قریش و اولین همسر پیامبر(ص) بود که 15 سال از پیامبر اسلام بزرگتر و قبل از پیامبر دوبار ازدواج کرده بود؛ عتیق بن عائذ و ابوهاله تمیمی. وی مادر همه فرزندان پیامبر، به استثنای ابراهیم بود که پس از 25 سال زندگی در خانه پیامبر، سرانجام در سال دهم بعثت از دنیا رفتند.

ازدواج پیامبر با خدیجه علاوه بر ابعاد مختلفی که داشت، به عنوان اولین گام برای رشد و فراگیری اسلام یک ضرورت بود. ثروت خدیجه در روزهایی که اسلام نیازمند حمایت های مالی بود، نقش به سزایی در گسترش اسلام داشت و تا زمانی که وی زنده بود، پیامبر هیچ همسر دیگری برای خود برنگزید.

2)- سوده؛ وی زن مسنّی بود که خود به پیامبر می گوید: من زن مسنّی هستم و دیگر به معاشرت با مردان نیازی ندارم، اما مایلم در زمره همسران شما باشم. سوده و همسرش از جمله کسانی بودند که به دلیل فشار کفار و مشرکان به دستور پیامبر، به حبشه مهاجرت کرده بودند. شوهر سوده در حبشه از دنیا رفت. برخی از مهاجرین بر اثر بعضی شایعات به مکه بازگشتند و دوباره مورد اذیت و آزار دشمنان قرار گرفتند.

در این فشارها، سوره هیچ حامی نداشت. پیامبر سوده را به عقد خویش درآورد تا بدین وسیله او را مورد حمایت خود قرار دهد. توجه به مجموعه عوامل یاد شده به خوبی بیانگر چرایی ازدواج پیامبر با سوده است. از دست دادن همسر، مورد اذیت و آزار دشمنان قرار گرفتن، بی بهره بودن از هر گونه حمایتی و مسن بودن، همگی حاکی از این امر است که پیامبر از روی انجام وظیفه انسانی و اخلاقی وی را به عقد خویش درآورده است و نه به خاطر هوس رانی.

3)- عایشه؛ وی تنها همسر پیامبر بود که قبل از پیامبر با مرد دیگری ازدواج نکرده بود. زمانی که پیامبر عایشه را به عقد خود درآورد، دختر بچه ای شش یا هفت ساله بود. اما بعد از گذشت دو یا سه سال با او ازدواج کرد. ازدواج پیامبر با عایشه به اصرار پدرش صورت گرفت.

اما این ازدواج از نظر فرزند ثمره ای برای آنها نداشت، زیرا عایشه هیچ گاه صاحب فرزندی نشد. به نظر می آید اصرار ابوبکر بر ازدواج عایشه با پیامبر بدان سبب بود که پیامبر اولین شخصیت جهان اسلام و آخرین پیامبر خدا بود و نزد مسلمانان از آبرو و حیثیت ویژه ای برخوردار بود؛ به طبع هرکس به هر شکل ممکن می کوشید، با او ارتباط خویشاوندی داشته باشد و به وسیله همین ارتباط، از مزایایی اجتماعی آن بهره مند شود. پیامبر هم با این ازدواج مخالفتی نکرد.

4)- حفصه؛ وی دختر عمر بود که پس از بیوه شدن ، بارها توسط پدرش به عثمان و ابوبکر عرضه شد اما آنها همواره از ازدواج با حفصه امتناع می کردند. عمر نزد پیامبر رفت و از عدم تمایل عثمان و ابوبکر نسبت به ازدواج با حفصه شکایت نمود. توجه به جایگاه عمر در بین مسلمانان و نیز موضوع بیوه شدن حفصه، پیامبر را بر آن داشت تا با ازدواج با او از پدرش دلجویی کرده باشد.

5)- ام حبیبه؛ وی دختر ابوسفیان رهبر مشرکان مکه بود. ام حبیبه ابتدا با عبیدالله بن جحش ازدواج کرد و برای امان از آزار و اذیت مشرکان همراه با شوهرش به حبشه مهاجرت کرد. شوهرش نیز بعد از مدتی مرتد شد و سپس مُرد. نجاشی پادشاه حبشه از او حمایت کرد و در راستای حمایت هایش از این بیوه زن مسلمان، از همان جا او را به عقد پیامبر درآورد و مهریه اش را خود بر عهده گرفت.

6)- زینب بنت جحش؛ دختر عمه رسول خدا (ص) بود که مرنیسی بیشترین حرف هایش را درباره او زده و تحلیل های ناروا درباره این ازدواج طرح نموده است. وی در سال پنجم هجری به عقد پیامبر (ص) درآمد. در این هنگام پیامبر 45 ساله و زینب 35 ساله بود. وی در ابتدا توسط پیامبر(ص) به عقد زید، فرزند خوانده پیامبر درآمد.

اما این ازدواج پایدار نبود و زید چندین بار نزد پیامبر آمد و از او درخواست کرد که همسرش را طلاق بدهد اما پیامبر همواره سعی می کرد که او را با نصیحت از این کار باز دارد. اما این روشن بود که ناسازگاری خیلی عمیق تر از آن است که بتوان با نصیحت مشکل را حل کرد؛ به همین دلیل پیامبر(ص) با جدایی آن دو موافقت نمود.

در آن دوران، سنتی در بین اعراب وجود داشت که فرزند خوانده را همچون فرزندان واقعی خود می دانستند و کلیه احکامی که فرزندان واقعی داشتند، به آنان تسری می دادند.

پیامبر به منظور شکستن این سنت غلط، از طرف خداوند مأمور به ازدواج با زینب شد و این همان موضوعی است که زینب بارها بدان فخرفروشی می کرد. پس این ازدواج چندین ثمره در بر داشته است. از یک سو حکم الهی ازدواج با همسران فرزند خوانده معلوم شد و از سوی دیگر زینب که زنی مطلقه بود، مورد حمایت و پشتیبانی پیامبر واقع گردید و وی و زید را از آماج تهمت ها و شایعاتی که در پی غیبت می آید، مصون نگه داشت.

7)- ام سلمه؛ وی همچون سوده، زن سالمندی بود که در سال چهارم هجری در مدینه به عقد پیامبر درآمد. او از جمله همسران شهدای جنگ احد بود. شوهرش در جنگ احد ابتدا زخمی و سپس به شهادت رسید. بیوه زنی که در آن شرایط سخت، دارای چهار فرزند یتیم بود و می خواست به تنهایی آن فرزندان را نگهداری کند. پیامبر می خواست او را همچون سایر همسرانش، در پناه خود قرار دهد و از او پشتیبانی کند.

به همین دلیل چندین بار از او خواستگاری کرد اما ام سلمه همواره به دو موضوع اشاره می کرد. یکی به سنش که دیگر از او گذشته بود و دیگری فرزندانش که می بایست تحت حمایت های مادر، بزرگ شوند. اما به خوبی روشن بود که خطراتی آنها را تهدید می کند. اینکه ممکن بود مورد طعن و کنایه های دشمن واقع شوند و آنان از اسلام خود پشیمان شوند، زیرا کودکان محتاج حمایت بودند و قطعاً دشمنان از هر فرصت احتمالی بهره برداری می کردند. پیامبر با این ازدواج چند هدف را مورد نظر داشت.

حمایت از همسر شهیدی که احتیاج به کمک و همراهی داشت، سرپرستی فرزندان شهیدی که فقدان پدر را احساس نکنند و آنها را ضربه پذیر نسازد، آموزش دادن به یاران خود که همسران شهدا را مورد حمایت قرار دهند و نیز آگاه ساختن یارانش که در صورت شهادت آنها، فرزندان و همسران آنها بدون یار و یاور نخواهند ماند.

8)- جویریه بنت حارث؛ وی در ابتدا همسر رئیس قبیله بنی مصطلق بود. این قبیله با پیامبر(ص) وارد جنگ شد و از پیامبر شکست خورد. به همین دلیل جزء اسیران در آمد و در سهمیه ثابت بن قیس قرار گرفت. جویریه برای آزادی خویش، از پیامبر کمک خواست. پیامبر(ص) به او گفت، اگر مایل باشد می تواند با او ازدواج کند و با این کار هم آزاد شد و هم به مرتبه ای بهتر از آزادی نائل گردید. این ازدواج منشأ بسیاری خیرات و برکات گردید، چنان که پیامبر خود در این باره فرمودند: هیچ ازدواجی با برکت تر از این ازدواج، برای قومش نبوده است. چون یاران پیامبر آنها را از خویشان و بستگان پیامبر می دانستند، در نتیجه تمام اسرای این قبیله را آزاد کردند. وقتی خبر این ازدواج به حارث پدر جویریه رسید، به مدینه آمد و اسلام آورد و همین امر باعث گردید که همه اعضای قبیله بنی مصطلق مسلمان شوند.

9)- صفیه؛ وی دختر حُیی بن اخطب بود و قبل از ازدواج با پیامبر دوبار ازدواج کرده بود؛ سلام بن مشکم و کنانه بن ربیع. زمانی که پیامبر (ص) یهودیان بنی النضیر را از مدینه اخراج کرد، عده ای از آنها به قلعه خیبر پناهنده شدند. حیی بن اخطب از سران بنی النضیر بود که به خیبر رفت و در آن جا به کمک دیگر سران یهودی، به توطئه علیه اسلام دست زد. بعد از حمله مسلمانان به خیبر، صفیه اسیر می شود. گفته شده که پس از اسارت، بلال او را از بین اجساد کشته شدگانی عبور می دهد که همگی از بستگان نزدیک صفیه بودند. این موضوع باعث آزار و اذیت شدید روحی او گردید.

پیامبر که از ماجرا مطلع شد، ضمن سرزنش بلال، عبای خود را بر صفیه انداخت و این حرکت نمادی بود، برای آن که اعلان نماید، صفیه در سهم پیامبر قرار گیرد. با این کار پیامبر به بهترین شکل از صفیه دلجویی کرد. هرچند مورخین گفته اند که صفیه قبل از این ماجرا، خوابی دیده بود که با این عمل پیامبر، خوابش عینت یافت.

10)- میمونه؛ وی خواهر ام فضل، همسر عباس عموی پیامبر بود. میمونه قبلاً نیز ازدواج کرده بود و تصمیم گیری درباره ازدواج مجددش را به خواهرش ام فضل سپرد. ام فضل نیز از همسرش عباس خواست که درباره ازدواج میمونه تصمیم بگیرد. عباس در سال هشتم هجری میمونه را به عقد پیامبر در آورد.