ريشه يابي بحران كنوني خاورميانه عربي، و بويژه كشمكش اعراب و اسرائيل، بدون درك تحولات سياسي اين منطقه در اواخر قرن نوزده و اوايل قرن بيست امكان پذير نيست. زيرا در اين دوره حوادث و تحولاتي به وقوع پيوست كه در پي ريزي هسته اي اوليه بحران كنوني نقش عمده اي داشتند. ظهور جنبش صهيونيسم و طرح بازگشت يهوديان به فلسطين، به عنوان « سرزمين موعود» ملت يهود از يكسو و آغاز جنبش ناسيوناليسم عرب در استان هاي عرب نشين امپراطوري عثماني از سوي ديگر از عمده ترين تحولات سياسي اين دوران به حساب مي آمدند.

نویسنده در مقدمۀ کتاب با تأکید بر نقش سیاست قدرتهای بزرگ اروپایی نسبت به امپراطوری عثمانی در نیمه دوم قرن نوزده و اوایل قرن بیست، آن را از عوامل مهم پیریزی بحران کنونی در خاورمیانه عربی به حساب میآورد. در این رابطه کشمکش قدرت های استعماری اروپا برای نفوذ در امپراطوری عثمانی و سیاست جداسازی بخش هایی از آن در اروپا و شمال آفریقا، نقش آنها در حمایت از حرکت صیهونیسم و ناسیونالیسم عرب به منظور در هم شکستن و تجزیه قدرت عثمانی در سالهای جنگ اول جهانی و سرانجام سیاست انگلستان، فرانسه و امریکا در هلال خصیب و خاصه فلسطین در فاصله سال های 1918-1947 از اهمیت عمده ای برخوردار است.

در تهیه این کتاب منابع مختلف خارجی و آثار نویسندگان مسلمان و عرب و نیز نوشته های محققان غربی و آثار رهبران و تئوری پردازان جنبش صهیونیسم مورد بهره برداری قرار گرفته است.

در فصل اول تحت عنوان ظهور و تکامل صهیونیسم، تحولات این جنبش از 1880 تا جنگ جهانی اول مورد تحلیل قرار می گیرد.دعاوی مذهبی و تاریخی صهیونیست ها نسبت به فلسطین و بی اعتباری این دعاوی به بحث گذاشته شده و ارتباط این حرکت با قدرت های امپریالیستی و محافل بورژوازی و سرمایه داری یهود مورد تحلیل قرار می گیرد.

در فصل دوم تحت عنوان ظهور و تکامل ناسیونالیسم عرب، عوامل داخلی و خارجی موثر در ظهور و نکامل این جنبش بویژه نقش مسیحیان عرب و تاثیر نهاد ها و اندیشه های سیاسی غرب در گسترش ناسیونالیسم در میان اعراب و مراحل تکامل ناسیونالیسم عرب را مورد ارزیابی قرار می گیرد.

فصل سوم به وعده های متضاد امپریالیسم بریتانیا اختصاص دارد، و در برگیرنده سیاست های انگلستان و متحدانش در طول سال های جنگ جهانی اول است.چهارمین و آخرین فصل کتاب تحت عنوان قیمومت و مسئله فلسطین به عواقب و نتایج سیاست انگلستان در دوران جنگ و طرح قیمومت اختصاص دارد.

فهرست

مقدمه
فصل اول: ظهور و تکامل صهیونیسم
دعاوی تاریخی و مذهبی صهیونیسم در مورد فلسطین
ارتباط قوم یهود با فلسطین از دیدگاه تاریخ
تأسیس اسرائیل، تحقق وعدههای الهی به یهودیان نیست
قدرتهای استعماری اروپا، نخستین طراحان استقرار مجدد یهودیان در فلسطین
صهیونیسم، زاییده امپریالیسم اروپا و بورژوازی یهود
شکلگیری و تکوین جنبش صهیونیسم (1880-1914)
صهیونیستهای اولیه (عشاق صهیون و جنبش بیلو)
عشاق صهیون و پیشتازان بیلو
هرتصل: دولت یهود و اعلامیه بال
اتحاد صهیونیستها و جلب حمایت محافل سرمایه داری و امپریالیستی
دیپلماسی صهیونیستها
تلاش برای کسب مجوز استعمار فلسطین از سلطان عثمانی
صهیونیسم بدون صهیون
وایزمن و صیهونیستهای عمل گرا
اتحادیه صهیونیستها و ترکهای جوان
نهضت عربی و صهیونیسم
فصل دوم: ظهور ناسیونالیسم عرب
عوامل خارجی
عوامل داخلی
مراحل تکامل ناسیونالیسم عرب
نهضت اصلاح طلبی
کشور واحد دو ملیتی عرب - ترک
جدایی خواهی و استقلال طلبی
فصل سوم: وعدههای متضاد امپریالیسم بریتانیا
مذاکره با اعراب جدائی طلب (مکاتبات شریف حسین - ماکماهون)
امیر عبدالله و لرد کیچنر (تماسهای اولیه)
مشورتهای شریف حسین با ناسیونالیستهای عرب
موافقت نامه سایکس - پیکو
اعلامیه بالفور
اعلامیه هوگارت
اعلامیه به هفت شخصیت عرب
اعلامیه انگلستان - فرانسه خطاب به اعراب (نوامبر 1918)
بی اعتباری اعلامیه بالفور
کنفرانس صلح پاریس
توافق فیصل - وایز من
کمیسیون کینگ - کرین
پیشنهادات کنگره عمومی سوریه
کنفرانس سان رمو و قیمومت
اشغال سوریه و اخراج فیصل
کنفرانس قاهره و سرنوشت فیصل
تصویب قیمومت در جامعه ملل
فصل چهارم: قیمومت و مسئله فلسطین
ناسیونالیسم فلسطین و ماهیت آن
تلاش برای حفظ بقاء و وحدت عثمانی
وحدت با سوریه
تلاش برای کسب حمایت ترکیه جدید
قیمومت بریتانیا در فلسطین
دوره اول: 1918-1928
کتاب سفید چرچیل (ژوئن 1923)
دوره دوم: 1929-1939
کمیسیون شاو
کتاب سفید پاسفیلد
موج جدید مهاجرت و قیام 1936
کمیسیون سلطنتی پیل (نوامبر 1936)
دوره سوم: 1939-1948
کتاب سفید 1939
چرخش صهیونیستها از انگلستان بسوی آمریکا
برنامه بیلت مور
کمیسیون تحقیق آمریکائی - انگلیسی
طرح موریسون - گرادی
فلسطین در سازمان ملل متحد
گزارش و راه حل کمیته ویژه فلسطین
پیشنهاد اکثریت: طرح تقسیم همراه با اتحادیه اقتصادی
پیشنهاد اقلیت: طرح یک کشور فدرال
مجمع عمومی و قطعنامه تقسیم فلسطین
تأسیس اسرائیل و جنگ اول اعراب - اسرائیل