روزنامه وقایع اتفاقیه ؛ چهار جلدی

روزنامه وقایع اتفاقیه 

ناشر: سازمان اسناد ملی ایران
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: جلد اول:825 ، جلد دوم:853 ، جلد سوم:863 ، جلد چهارم:702 = (3204)
اندازه کتاب: رحلی گالینگور - سال انتشار: 1374 _1373 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : درحد نو _ نو

مروری بر کتاب

گراور از روی نسخه چاپ سنگی

عوام نمی‌دانند که مصرف و حسن این وقایع اتفاقیه در چیست؛ یا خیال می‌کنند که دیوانیان عظام شروع به این کرده‌اند به جهت منافع و مداخل. لکن این‌طور نیست و نباید باشد. این اخبار چیزی است. این‌ها به جهت تربیت خلق است و اینکه این‌ها از امور دیوانی و اخبار و مناسبات دول و منافع خاص و عام و مقتضیات عصر عالِم باشند؛ و اینکه تا روزی که من هستم نمی‌شود که این اطلاع به عامه نرسد. این روزنامه منصبی نیست که به کسانی که از دیوان اعلی اسامی ایشان تعیین شده، به این‌ها برسد و به دیگران نرسد.
امیر کبیر

روزنامه وقایع اتفاقیه نام دومین روزنامه فارسی‌زبان و روی‌ هم‌ رفته، پس از کاغذ اخبار و روزنامه آشوری‌زبان زاهر یرادی باهرا، سومین روزنامهٔ ایران است. این روزنامه به دستور میرزا تقی خان امیرکبیر در تهران در دوران ناصرالدین شاه منتشر می‌شد.
کلمه روزنامه در این زمان بر نشریه ای که به طور منظم چاپ شود ، اطلاق نمی شد، بلکه مطلقا معنای گزارش داشت و روزنامه وقایع اتفاقیه یعنی گزارش وقایعی که اتفاق افتاده است.

در این روزنامه، اخبار داخلی شامل خبرهای مربوط به پایتخت (اخبار دارالخلافه)، دربار و سفرهای ناصرالدین‌شاه، عزل و نصب‌ها و اعطای مقام‌ها، نشان‌ها و امتیازات چاپ می‌شد. در برخی شماره‌های آن، اعلان‌های رسمی دولتی در ورقه‌ای جداگانه چاپ و همراه روزنامه، توزیع می‌شد که به آن اشتهارنامه می‌گفتند. در برخی شماره‌ها نیز اخبار و رویدادهای شهرستانهای ایران به چاپ می‌رسید (اخبار ولایات).

در بخش اخبار خارجی، بیشتر اخبار مربوط به دگرگونی‌های سیاسی و اقتصادی کشورهای اروپایی به چاپ می‌رسید؛ مقالاتی از روزنامه‌های اروپایی برگرفته می‌شد و با ترجمهٔ روان فارسی در روزنامه منتشر می‌شد. بسیاری از این ترجمه‌ها کار خود صنیع‌الدوله بود.روی‌هم‌رفته روزنامه از زبان نوشتاری ساده‌ای بهره می‌برد که تا زمان جنبش مشروطیت در نوشته‌های این دوره کمتر به چشم می‌خورد.

در بیشتر شماره‌های روزنامه، صورت قیمت اجناس مورد نیاز مردم به نرخ رسمی دولتی چاپ می‌شد (نرخ ارزاق)؛ در برخی شماره‌های آن اعلان فروش کتابهای تازه چاپ شده منتشر می‌گشت. این روزنامه به خبرهای مربوط به کودکان و نوجوانان هم عنایت فراوان داشت. از جمله می‌توان به انتشار مستمر و پیوستهٔ اخبار مدرسهٔ دارالفنون (که دانش‌آموزان آن نوجوان بوده‌اند)، گزارش‌های بیماریهای کودکان و آبله‌کوبی ایشان، خبرهایی پیرامون کودکان فرنگی، گزارش‌های مربوط به حوادث کودکان، کودکان بزهکار‌ و حتی اخبار و آگهی‌های کتاب کودک، اشاره نمود.

گذشته از نشان رسمی کشور ایران (شیر و خورشید)، نخستین تصویر مطبوعات ایران، در شماره ۴۷۱ روزنامهٔ وقایع اتفاقیه (که در آن شماره با نام «وقایع» منتشر شده بود و از شمارهٔ بعدی هم نام «روزنامه دولت علیه ایران» را به خود گرفت) به تاریخ ۲۸ محرم ۱۲۷۷ ق. منتشر شد؛ این تصویر، عکسی از جان‌به‌دربردن معجزه‌آسای یک کودک در مجلس تعزیه بود.

روزنامه وقایع اتفاقیه امتیازات بسیار دارد:
امتیاز نخست : بهای خوار و بار و مایحتاج مردم در بعضی از شماره ها درج می شد. بنابراین مجموعه روزنامه برای تحقیق در تاریخ اقتصادی ایران مفید است.
امتیاز دوم : برای نخستین بار آگهی هایی از طرف دولت تحت عنوان اشتهار نامه ها منتشر می شد و جارچی جای خود را به اعلان و اعلامیه داده است.
امتیاز سوم : اخبار سفرهای داخلی ناصرالدین شاه به دقت درج می شده و هر جا که شاه پا می گذاشته در صورت لزوم شرحی از اوضاع جغرافیایی آن جا نگاشته می شده است.
امتیاز چهارم : این است که با زبان ساده و بسیار سلیس نوشته می شده و باید آن را سر فصل تحول نثر فارسی شمرد.
و امتیاز های دیگر ....

فهرست

جلد 1 - از شماره 1 تا 130
جلد 2 - از شماره 131 تا 260
جلد 3 - از شماره 261 تا 374
جلد 4 - از شماره 375 تا 471