روزنامه خاطرات سیدمحمد کمره ای ؛ دو جلدی

روزنامه خاطرات سیدمحمد کمره ای

نویسنده: سید محمد کمره ای 
به کوشش : محمدجواد مرادی نیا
ناشر: شیرازه
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 1860
اندازه کتاب: رقعی گالینگور - سال انتشار: 1382 - دوره چاپ: 1

کیفیت : نو ؛ جلد دوم روکش دارد

مروری بر کتاب

در این مجموعه می‌خوانیم که سیدمحمد کمره‌ای از رجال صدر مشروطه بود. تا سن چهل سالگی به آموختن فقه اشتغال داشت و سپس بر اثر گرفتاری‌های اداری حوزه را ترک کرد.  وی از موسسین حزب دموکرات در کنار سیدجمال‌الدین واعظ اصفهانی ، صور اسرافیل ، علی اکبر دهخدا و... بود. کتاب مذکور حاوی خاطرات روزانه وی در شرایط حساس اوان شکل گیری و فروپاشی احزاب و دولت‌های متعدد است.  

در تاریخ معاصر ایران یکی از مقاطع معهم و مبهم، دوره فتح تهران توسط مشروطه خواهان تا روی کارآمدن رضاخان است. در آن دوران تعدد و تنوع جریانهای سیاسی داخلی و حضور فعال و بی قید و شرط قدرتهای خارجی در صحنه سیاست ایران برای تامین هرچه بیشتر منافع دولتهای متبوع خود، افول و اضمحلال قدرت سلطنت مستند قاجاریه از یک طرف و ناکار آمدی مشروطیت از طرف دیگر عرصه را برای آشفته‌تر کردن اوضاع مهیا نموده، قحطی، گرسنگی شورش، ناامنی، و غیره از خصایص این دوره تیره است. بررسی مقطع تاریخ ایران به جهت عوامل فوق از سخترین پژوهشهای تاریخی به حساب می‌آید.  

خاطرات برخی افراد موثر در حوادث برای ترسیم تصویری روشن از وقایع آن زمان ، کاربرد اساسی دارد. یکی از خاطرات جالب و منحصر به فردی که نویسنده در آن به صورت روزشمار و روزانه با دقت و موشکافی خاصی به گزارش دیده‌ها و شینده‌های حساس پرداخته، روزنامه خاطرات سید محمد کمره‌ای است. آنچه بر اهمیت این خاطرات افزوده، حضور فعال و موثر شخص راوی در جریانهای سیاسی آن مقطع است.

جلد اول روزانه، از اردبیهشت سال ۱۲۹۶ تا بهمن ۱۲۹۷ ه. ش و جلد دوم روزشمار حوادث از اسفند ۱۲۹۷ تا آذر سال ۱۲۹۹ را در برمی گیرد. پیوستهای گوناگون، تعدادی سند و عکس و سرانجام فهرست مفصل اعلام ، پایان این کتاب را تشکیل می‌دهد. فهرست اعلام کتاب نیز توسط پژوهشگر توانا آقای محمودطاهر احمدی ، از کارشناسان زبده سازمان اسناد ملی تهیه شده است.کوشش گر این مجموعه آقای محمد جواد مرادی نیا، خاطرات فوق را از ۲۹ دفتر یادداشت روزانه باقی مانده از سید محمد کمره‌ای برای چاپ آماده نموده است. خاطراتی که به جهت دقت ثبت خودث و رعایت انصاف، ارزش فراوان دارد.

موضوعاتی که دراین خاطرات فراروی محققان و پژوهشگران تاریخ معاصر گسترده شده، شامل موارد زیر است:   اشاره به نقش خارجی‌ها به ویژه انگلیس درتشکیل کابینه‌های دولت ایران، شرح مصائب ملت ایران در خلال سالهای جنگ جهانی اول و پس از آن، نحوه انتصاب مسئولان دولتی و حکومتی پس از مشروطه، دسته بندی فراوان با هدف سهیم شدن در قدرت ، احزاب مختلف به ویژه حزب دمکرات و جناح‌های تشکیل دهنده و ضد آن تشکل، ماجرای کمیته مجازات و اعضای زندانی و معدوم آن، قرارداد ۱۹۱۹ م و جریانهای مخالف آن، شکوه و شکایت از اوضاع بد روزگار، تلاش فراوان برای به زیر کشیدن وثوق الدوله از نخست وزیری و ماجرای جنگل و قیام شیخ محمد خیابانی و جلسات لژ بیداری....  

از نکات جالب توجه حیات سیاسی سید محمد کمره‌ای یکی انعقاد مجلس ترحیم برای شیخ محمد خیابانی پس از قتل او است که با ممانعت دولت مشیر الدوله مواجه می‌شود، دیگری برگزاری مراسم ترحیم برای آیت‌الله سید حسن مدرس در منزل خود و ممانعت شهربانی از ورود مردم به آن مجلس ترحیم در سال ۱۳۱۶ ش است.