روح الله خالقی

روح الله خالقی

نویسنده: سید ابوالحسن مختاباد
ناشر: شرکت سهامی کتابهای جیبی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 169
اندازه کتاب: جیبی - سال انتشار: 1389 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

در نوشتن اين کتاب سعی شده تا عمده آثار نوشتاری خالقی بررسی و نکات برجسته آن ارايه شود، نويسنده براي نوشتن اين كتاب به منابع ديگري هم رجوع كرده و به ذكر خاطرات اهالی هنر و هنرمندان پرداخته است.

مولف ادبیات مکتوب به جا مانده درباره چهره‌های موسیقی را اندک و کم‌مایه مي‌داند ولي تاكيد مي‌كند، خالقی با قلم روان و صمیمی درباره ویژگی‌های کاری خود و دیگر اهالی موسیقی كتاب نوشته است. او به دلیل تلاش‌های فراوانی که در عرصه‌های مدیریتی و خلاقانه موسیقی انجام داده، ادبیات مکتوب قابل اعتنایی از خود و دیگرانی که درباره‌اش نوشته‌اند به جا گذاشته است.

مختاباد در مقایسه با عموم اهالی موسیقی در سده گذشته تا امروز، ویژگی مهم خالقی را چيره دستي در نویسندگی مي‌داند و يادآوري مي‌كند، همین خصلت سبب شد تا وی در مقام راوی بخشی مهم از تاریخ موسیقی ایران شناخته شود.

خالقی هنرمندي است كه بر برخی دانش‌ها چون ادبیات اشراف داشت. قلم روان و خواندنی وی و از همه آنها مهمتر، احساس مسوولیتی که در برابر رخدادهای مثبت و منفی پیرامون خود داشت، این چهره تاریخ موسيقی ایران را بر آن داشت تا هر چه را که می‌بیند، با قلم خود انعکاس دهد بنابراین در نوشته‌های وی از نقد، تحلیل و اعتراض به سیاست‌های هنری و به ویژه موسیقایی تا نظریه پردازی، نقد فنی و البته تاریخ نویسی را شاهد هستيم.

مختاباد معتقد است، خاطرات وی از اهالی موسیقی، نوشته‌هایش در مطبوعات و حتی فعالیت او در عرصه نوشتاری موسيقی و آنچه که اخیرا از یادداشت‌های خصوصی‌اش از سفرنامه‌ها و نامه‌هایش به اهل موسیقی و خانواده منتشر شده همگی از ذهن منسجم و دغدغه‌مند او به سرنوشت موسیقی جدی و هنری ایران حکایت دارد و نشان می‌دهد خالقی از فکر اعتلای هنر موسيقی و پرداختن جدی در شقوق مختلف آن تن نزد و غفلت نورزیده است.

خالقی برخی از آثار شاخص موسيقی ایران را تصنیف کرده که به ویژه سرود «ای ایران» وی به دلیل کیفیت بالای هنری که در درون آن نهفته است، روز به روز اهميت بیشتری پیدا می‌کند.

دوران کودکی و محیط خانواده، آموزش موسیقی، فعالیت موسیقایی، بیماری مزمن، مرگ در غربت، خلقیات و سلوک شخصی و اجتماعی، وزیری و خالقی، دیدگاه‌ها درباره موسیقی و سیاست‌گذاری هنری، آهنگسازی و آثار خلاقه خالقی، خالقی در نگاه دیگران و نقدی بر سرگذشت موسیقی ایران فصل‌هاي اين كتاب را تشكيل مي‌دهد.

روح الله خالقی در سال1285خورشیدی در کرمان متولد شد. موسیقی را با تار آغاز کرد و سپس نزد میرزا رحیم کمانچه‌کش به فراگیری ویولن پرداخت. مدتی نیز نزد رضا محجوبی تعلیم دید و در سال 1302 وارد مدرسه موسیقی وزیری شد. 

خالقی در مدرسه نوبنیاد، نزد علی‌نقی وزیری که به تازگی از اروپا بازگشته بود به آموختن شیوه صحیح ویولن‌نوازی و تئوری موسیقی مشغول شد. کمی بعد به عنوان نوازنده ویلن به ارکستر مدرسه پیوست. 

وي از نوزده سالگی به تدریس ویولن و تئوری موسیقی در مدرسه موسیقی پرداخت و به موازات آن، در دانشسرای عالی تحصیلات خود را تا دریافت لیسانس در رشته ادبیات و پارسی ادامه داد. وی در 1323 با همکاری شماری از دیگر هنرمندان، «انجمن دوستداران موسیقی ملی» را تشکیل داد. خالقی در نهایت در سال 1328 در زمانی که تدریس موسیقی ایرانی از برنامه کار هنرستان موسیقی حذف شده بود هنرستان موسیقی ملی را بنیان نهاد.

خالقی تا سال 1338 ریاست هنرستان موسیقی ملی را به عهده داشت و پس از کناره گیری از این سمت، در رادیو به فعالیت‌های خود ادامه داد. رهبری ارکستر گل‌ها، تهیه و اجرای دو برنامه «یادی از هنرمندان» و «ساز و سخن»، تنظیم آثار نغمه پردازان پیشین مانند عارف قزوینی، علی اکبر شیدا و غيره از جمله فعالیت های گسترده خالقی در سازمان رادیو بود. 

فعالیت اصلی خالقی در موسیقی، آهنگسازی بود. او در آهنگسازی از سبک استادش علینقی وزیری پیروی می‌کرد. آثار پژوهشی وی علاوه بر تعداد زیادی مقاله، کتاب‌هاي «سرگذشت موسیقی ایران»، «نظری به موسیقی»، «موسیقی ایران» و «آموزش ویولن» است. روح الله خالقی در 21 آبان سال 1344بر اثر بیماری زخم معده در اتریش درگذشت. از وی سه فرزند به نام‌های گلنوش، فرهاد و فرخ به یادگار مانده است.