روایت رهبری ؛ مناسبات جمهوریت و اسلامیت در انتخاب ولی فقیه

روایت رهبری

نویسنده: سید یاسر جبرائیلی
ناشر: انقلاب اسلامی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 640
اندازه کتاب: رقعی سلفون - سال انتشار: 1398 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

مناسبات جمهوریت و اسلامیت در انتخاب ولی فقیه

کتاب «روایت رهبری» حاوی نکاتی جدید و منتشر نشده از نحوه انتخاب حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به عنوان رهبر انقلاب اسلامی در سال ۱۳۶۸ و بخش‌هایی منتشرنشده از خاطرات سیاسی ایشان است. پس از پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون، سه رویداد مهم ناظر به تعیین رهبر نظام اسلامی رخ داده است. نخست، رسمیت و قانونیت یافتن رهبری حضرت امام خمینی رحمه‌الله با مصوبه مجلس خبرگان قانون اساسی.

دوم، تعیین آیت‌الله منتظری به رهبری آینده توسط مجلس خبرگان رهبری و سپس عزل وی. و سوم، تعیین حضرت آیت‌الله خامنه‌ای توسط مجلس خبرگان به رهبری انقلاب اسلامی. کتاب «روایت رهبری» روایتی مستند و دست اول از هر سه رویداد مذکور است که نشان می‌دهد این سه رویداد از یک منطق مشخص پیروی کرده‌اند.

در این کتاب برای اولین بار از مذاکرات شورای انقلاب و متن مذاکرات اجلاسیه‌ی خبرگان در سال ۶۴ و اجلاسیه‌ی خبرگان در سال ۶۸ استفاده شده است. همچنین بخشی از مذاکرات جلسه رؤسای قوا و مرحوم حاج احمدآقا در حضور امام رحمه‌الله در مهر۶۷ (۶ماه قبل از عزل آیت‌الله منتظری) در این کتاب منتشر شده که در آن برای اولین‌بار حضرت امام رحمه‌الله، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای را برای رهبری آینده نظام مطرح می‌کنند.

...امام (قدّس‌سرّه) علاوه بر نگرانی‌هایی که دربارهٔ بیت آیت‌الله منتظری داشتند، به سبب معاشرت و آشنایی طولانی‌مدّت با شاگرد خویش، دربارهٔ برخی باورها و ویژگی‌های شخصیّتی آیت‌الله منتظری نیز ملاحظاتی جدّی داشتند که جز با گذشت زمان و پیش آمدن محلّ ابتلاء، آگاهی از آنها برای دیگران ممکن نبود. هرچند در گذر زمان، آیت‌الله منتظری با رفتار و گفتار خویش، خصلتها و باورهای خود را به نمایش گذاشت، امّا در آن زمان مسئله برای خبرگان بروشنی امروز نبود. بلاتردید توصیهٔ امام (قدّس‌سرّه) به خبرگان مبنی بر «عجله نکردن» دربارهٔ آیت‌الله منتظری نیز بی‌ارتباط با این موضوع نبود.

امروز علاوه بر در دسترس بودن رویکرد و عملکرد آیت‌الله منتظری پس از انتخاب به عنوان رهبری آینده تا پایان عمر، که در ادامه شرح خواهیم داد، خاطرات آیت‌الله منتظری و نیز خاطرات دیگران از ایشان، مملوّ از شواهدی است که نشان میدهد اگر ردای رهبری پس از امام بر دوش آیت‌الله منتظری قرار میگرفت، چه آثار و نتایجی بر انقلاب اسلامی مترتّب میشد. یکی از جدّی‌ترین نقایص آیت‌الله منتظری، ضعف مدیریّتی بود. نخستین جلوهٔ این ضعف، در همان سال نخست پیروزی انقلاب اسلامی است که مجلس خبرگان قانون اساسی تشکیل شده و آیت‌الله منتظری به ریاست این مجلس انتخاب میشوند، امّا ادارهٔ مجلس عملاً توسّط نایب‌رئیس یعنی آقای بهشتی انجام میشود.

آیت‌الله منتظری در خاطرات خود دراین‌باره میگوید: «بهشتی جلسات خبرگان را اداره میکرد چون قاطعیّت و مدیریّت قوی داشت و من به کار مطالعاتی علاقهٔ بیشتری داشتم.». نگاهی به نحوهٔ مواجههٔ آیت‌الله منتظری با مسئولیّتهایی که حضرت امام (قدّس‌سرّه) پس از پیروزی انقلاب به ایشان سپردند، و نیز مداخلات آیت‌الله منتظری در امور مربوط به امام (قدّس‌سرّه) بدون اینکه مسئولیّتی داشته باشند، شواهد بیشتری در این رابطه در اختیار ما قرار میدهد. آیت‌الله منتظری از سوی امام (قدّس‌سرّه) به امامت جمعهٔ تهران منصوب شد، امّا پس از اندک مدّتی ایشان این مسئولیّت را رها کرد.

امام (قدّس‌سرّه) از آیت‌الله منتظری خواستند عضو شورای انقلاب اسلامی نیز باشد، امّا ایشان با این عذر که «درس و بحث دارم»، از این مسئولیّت نیز کناره‌گیری کرد.۲۹۷ آیت‌الله منتظری مسئولیّتی که از جانب امام برای احراز مقام اجتهاد قضات داشت را با این عذر که کسالت دارد، به آقایان مشکینی، راستی و ملکوتی تفویض کرد. مسئولیّت تعیین قضات را نیز به همین شکل به آقایان مؤمن و شرعی تفویض کرد.۲۹۸ و نهایتاً مسئولیّتی که به درخواست خود آیت‌الله منتظری از سوی امام (قدّس‌سرّه) دربارهٔ تشکیل هیئت عفو زندانیان به ایشان سپرده شده بود، به سبب فجایعی که با آزادی منافقین از زندانها توسّط این هیئت به بار آمد، توسّط حضرت امام به شورای عالی قضائی سپرده شده و عملاً از آیت‌الله منتظری پس گرفته شد.