رباعیات حکیم عمر خیام ؛ دو زبانه ، تصاویر مینیاتوری

رباعیات حکیم عمر خیام

نویسنده: خواجه عمر بن ابراهیم خیام
ناشر: پیام محراب
زبان کتاب: فارسی - انگلیسی
تعداد صفحه: 336
اندازه کتاب: وزیری سلفون روکشدار قابدار - سال انتشار: 1389 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

تمام گلاسه

مصور - رنگی

حکیم خیام نیشابوری از مفاخر ایران زمین و یکی از بزرگترین دانشمندان عالم انسانیت است که با رباعیات بس زیبا و شیوای خود شهرت یافته است .متاسفانه آنچه درباره زندگانی وی می دانیم خیلی ناقص است . آقای جلال الدین همایی که یکی از استادان علم و ادب است و مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه عزالدین محمود بن علی کاشانی را با حاشیه های بسیار مفید و با اهمیت به طبع رسانیده ، در حاشیه مقدمه این کتاب خبر می دهد که میزان الحکمه عبدالرحمن خازنی قدیم ترین منبعی است که درباره خیام معلوماتی دارد.

رباعیات خیام نام مجموعه اشعار غیاث‌الدین ابوالفتح عُمَر بن ابراهیم خیام نیشابوری مشهور به خیام در قالب شعری رباعی است که در سده‌های پنجم و ششم هجری به زبان فارسی سروده شده‌اند و عمدتاً بیانگر دیدگاه‌های فلسفی او می‌باشند.

این اشعار در زمان حیات خیام به واسطهٔ تعصب مردم مخفی بوده و تدوین نشده و تنها بین یکدسته از دوستان همرنگ و صمیمی او شهرت داشته و یا در حاشیهٔ جنگ‌ها و کتاب‌های اشخاصی بطور قلم‌انداز چند رباعی از او ضبط شده، و پس از مرگش منتشر گردیده‌است. به همین خاطر در تعداد این رباعی‌ها و نیز حقیقی یا جعلی بودن بعضی از آن‌ها اختلاف نظر وجود دارد.

ویژگی جالبی که در شعر خیام نمایان است این است که وی با دقت نظر خاصی از لغات عربی در شعرش استفاده کرده، یعنی یا کاملاً فارسی‌گو بوده و یا مانند فردوسی تا آنجا که توانسته کلمات متداول عربی در فارسی را هم استفاده نکرده و با بهره‌گیری از تنها یک یا چند لغت عربی در شعرش مفهوم خاصی را القا کرده‌است.

این ویژگی کاملاً در مفهوم شعری خیام نمایان‌است. این کار خیام از آن‌رو قابل توجه‌است که در گذشته، زبان عربی را حتی می‌توان به نوعی زبان رسمی ایران دانست چرا که تمام کتب علمی و مذهبی، به زبان عربی نوشته می‌شده و همان‌طور که دیده می‌شود حتی قرن‌ها بعد از خیام نیز اشعار شاعران ایرانی مملو از لغات عربی‌است و این خود ممیزی است که خیام و فردوسی را از دیگر شاعران ایرانی تمییز می‌دهد.

چون عهده نمی‌شود کسی فردا را
حالی خوش دار این دل پر سودا را
می نوش به ماهتاب ای ماه که ماه
بسیار بتابد و نیابد ما را

******

خیام اگر ز باده مستی خوش باش
با ماه رخی اگر نشستی خوش باش
چون عاقبت کار جهان نیستی است
انگار که نیستی چو هستی خوش باش

******

برخیز و بیا بتا برای دل ما
حل کن به جمال خویشتن مشکل ما
یک کوزه شراب تا بهم نوش کنیم
زان پیش که کوزه‌ها کنند از گل ما